Imieniny: Anieli, Sykstusa, Jana

Wydarzenia: Dzień Żelków

Kulturalnie

„Panorama Siedmiogrodzka” – dzieło w kawałkach

panorama siedmiogrodzka atak węgierskich huzarów z pułku wilmosa i koburga fot. Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Od 40 lat Muzeum Okręgowe w Tarnowie zbiera fragmenty monumentalnego dzieła przedstawiającego zwycięską bitwę pod wodzą gen. Bema – rodowitego tarnowianina. Od 17 lipca można podziwiać dwudziesty fragment „Panoramy Siedmiogrodzkiej” namalowanej 120 lat temu przez Jana Stykę.

 

W XIX wieku w Europie panowała moda na tworzenie panoram. Widzów zachwycał pewien efekt iluzji – monumentalne olejne dzieło prezentowane w rotundach z elementami dekoracyjnymi zacierało granicę między obrazem a rzeczywistością – pozwalało niejako stanąć w miejscu historycznych wydarzeń. Na stulecie insurekcji kościuszkowskiej władze Lwowa zamówiły u Jana Styki „Panoramę Racławicką” obrazującą zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem Tadeusza Kościuszki nad wojskami rosyjskimi.

„Panorama Racławicka”, od 1985 roku eksponowana we Wrocławiu, jest chyba najpopularniejszym dziełem Styki i Kossaka. Pod koniec XIX wieku prezentowano ją m.in. w Budapeszcie. Ponoć zachwyceni Węgrzy zapragnęli mieć podobne monumentalne dzieło – 15 metrów wysokości i 120 metrów długości – ale przedstawiające ich historię.

Jan Styka podjął się zlecenia. Ustalono, że tematem dzieła będzie zdobycie Sybinu w 1849 roku przez węgierskich powstańców dowodzonych przez gen. Józefa Bema. W ten sposób – na 50-lecie powstania węgierskiego przeciw Austriakom – namalowano „Panoramę siedmiogrodzką” (znaną też jako „Bem i Petöfi”, „Bem w Siedmiogrodzie” czy „Bitwa pod Sybinem”).

Mimo wielkiego zainteresowania publiczności zyski nie pokryły kosztów malowania dzieła. Styka obraz zwinął i przywiózł do Polski. Ostatni raz w całości prezentowany był w Warszawie w 1907 roku w rotundzie przy ul. Karowej. Później Styka obraz pociął na kawałki, najprawdopodobniej oprawiał i sprzedawał go w częściach.

Sprawa „Panoramy” stała się głośna dwadzieścia lat później. W związku ze sprowadzeniem prochów gen. Bema do rodzinnego Tarnowa, miasto otrzymało propozycję zakupu fragmentów dzieła. Wówczas z niej nie skorzystano. Stało się to dopiero w roku 1977. Wtedy to Muzeum w Tarnowie zakupiło pierwszy fragment „Panoramy” i rozpoczęło poszukiwania następnych.

Do dzisiaj udało się zidentyfikować 38 obrazów – fragmentów „Panoramy Siedmiogrodzkiej” – znajdują się w polskich muzeach (Tarnów, Warszawa, Krosno, Łęczyca), albo w rękach prywatnych w kraju i za granicą (Wielka Brytania i USA). Tarnowskie muzeum posiada dwadzieścia obrazów (z czego jeden stanowi depozyt).

W czerwcu bieżącego roku nabyto kolejny fragment przedstawiający „Atak węgierskich huzarów z pułku Vilmosa i Koburga”. Od 17 lipca ten i pozostałe fragmenty tarnowskiej kolekcji „Panoramy Siedmiogrodzkiej” można oglądać w nowej stałej siedzibie tj. w Galerii „Panorama” na Dworcu PKP w Tarnowie.

***

Jan Styka jest też autorem „Golgoty”. Panorama o wymiarach 60 na 15 metrów uznawana jest za największy obraz o tematyce religijnej na świecie. Od 1951 roku obraz jest eksponowany w Forest Lawn Memorial Park w Glendale w Kalifornii. Gdy w 1976 roku zobaczył go kard. Karol Wojtyła, zostawił taki wpis w księdze pamiątkowej: „Pod wielkim wrażeniem dzieła mojego Rodaka, Jana Styki, polecam Bogu wszystkich, dla których krzyż Chrystusa jest nadzieją zmartwychwstania i życia”.

Oceń treść:
Źródło:
;