Dziś Teatr Rapsodyczny kojarzony jest przede wszystkim dzięki osobie Karola Wojtyły, który jeszcze przed wstąpieniem do seminarium współtworzył pierwszy teatralny zespół. 22 sierpnia 1941 r., w okupowanym Krakowie, przy ul. Komorowskiego 7 spotkała się grupka artystów-zapaleńców i zawiązała teatr słowa.

Założyciel teatru Mieczysław Kotlarczyk od 1931 r. kierował w Wadowicach stałym Teatrem Powszechnym, to tam zapoczątkowała się wieloletnia przyjaźń z późniejszym papieżem. W lipcu 1941 r. Kotlarczyk wraz z żoną przeniósł się, w obawie przed represjami ze strony okupanta, do Krakowa. Dwupokojowe mieszkanie na ul. Tynieckiej udostępnił mu Karol Wojtyła.

„Mieszkając razem, mogliśmy kontynuować nie tylko nasze rozmowy o teatrze, ale także konkretne realizacje, które przybrały właśnie charakter teatru słowa. Był to teatr bardzo prosty. Strona dekoracyjna i widowiskowa była zredukowana do minimum, natomiast wszystko koncentrowało się na recytacji poetyckiego tekstu” – wspominał po latach w książce „Dar i tajemnica” papież Jan Paweł II.

Poza dr. Mieczysławem Kotlarczykiem, Karolem Wojtyłą i Danutą Michałowską teatralny zespół tworzyli także Krystyna Dębowska, Halina Królikiewicz, Tadeusz Ostaszewski. Teatr Rapsodyczny swoją działalność rozpoczął od inscenizacji „Króla-Ducha” Juliusza Słowackiego (to od rapsodów „Króla-Ducha” pochodzi nazwa teatru). W czasie okupacji wystawiono jeszcze sześć premier: „Beniowskiego” i „Samuela Zborowskiego” Juliusza Słowackiego (ten drugi był ostatnim spektaklem, w którym wystąpił Karol Wojtyła; przyszły papież zrezygnował z aktorstwa na rzecz studiów teologicznych w seminarium duchownym), „Hymny” Jana Kasprowicza, „Godzinę” Stanisława Wyspiańskiego, „Portret artysty” Cypriana Kamila Norwida i „Pana Tadeusza’ Adama Mickiewicza. W sumie 20 przedstawień udało się zagrać w pomieszczeniach prywatnych mieszkań krakowskiej inteligencji.

Artyści spełniali w Krakowie rolę, jaką w czasach starożytnych pełnili rapsodowie, wędrowni śpiewacy i recytatorzy pieśni epickich, które miały podnosić na duchu znękanych wojnami ziomków.

Po zakończeniu wojny Teatr Rapsodyczny starał się zachować niezależność. Przez komunistyczne władze był postrzegany jako opozycja wobec lansowanej wówczas polityki kulturalnej. Zamknięto go wiosną 1953 roku, w okresie zaostrzenia polityki przeciw Kościołowi. Teatr reaktywowano w 1957 roku. Swoją działalność zakończył w sierpniu 1967 roku.

Twórcy wystawy poświęconej Teatrowi Rapsodycznemu z Archiwum Narodowego w Krakowie nazywają go „jednym z najbardziej zjawiskowych przedsięwzięć artystycznych, jakie ukonstytuowało się w przestrzeni kulturalnej powojennego Krakowa”.