Biskupi zgromadzeni na 395. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski sprawowali Eucharystię w Bazylice Archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, gdzie pochowany jest Mikołaj Kopernik. Mszę św. poprzedziły Nieszpory odmówione przez biskupów pod przewodnictwem bp. Janusza Ostrowskiego, biskupa pomocniczego Archidiecezji Warmińskiej.

Na początku Mszy św. słowo powitania wygłosił abp Józef Górzyński, metropolita warmiński, gospodarz letniego Zebrania Plenarnego. „Rok Mikołaja Kopernika, który przeżywamy, przywołuje jego wyjątkową postać i wielkość dokonań. Życie Mikołaja Kopernika związane było szczególnie z Warmią i z jej diecezją” – mówił. Dodał, że ten polski uczony był bardzo konkretnie włączony w życie biskupów warmińskich, aż po zarządzanie diecezją podczas sede vacante.

„Sprawujemy tę Eucharystię w intencji o radość nieba dla kanonika Mikołaja, który w dużej mierze przeżył swe życie w służbie Chrystusowego Kościoła i dedykował je w poszukiwaniu Bożej prawdy” – podkreślił metropolita warmiński.

Następnie został odczytany list z Sekretariatu Stanu, informujący o tym, że papież Franciszek łączy się z biskupami zgromadzonymi na 395. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski oraz przesyła wszystkim obecnym, a szczególnie wiernym Archidiecezji Warmińskiej, wyrazy bliskości i pozdrowienia.

Przewodniczący Episkopatu zwrócił w homilii uwagę, że Mikołaj Kopernik – jako prawdziwy przedstawiciel epoki renesansu – przejawiał talenty na rozlicznych polach: był przecież praktykującym lekarzem, ekonomistą-teoretykiem, autorem rozprawy o gospodarce monetarnej. „Był on zarówno genialnym astronomem, jak i człowiekiem głębokiej wiary; człowiekiem, który łączy w sobie Fides et Ratio” – podkreślił. Dodał, iż pięknie zilustrował ten temat obraz Jana Matejki zatytułowany Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem. „W dziejach ogólnoświatowej kultury pozostanie on jednak zawsze astronomem, twórcą pierwszej nowożytnej teorii naukowej” – zaznaczył.

Abp Gądecki zauważył, że Mikołaj Kopernik jako uczony, „wyrastając z tradycji starożytnej i średniowiecznej nauki, dokonał epokowego odkrycia, największego w dobie renesansu, i stworzył nowy model wszechświata, opisując go przy pomocy teorii heliocentrycznej. Otworzył nowy etap w rozwoju astronomii”.

Po Mszy św. biskupi przeszli do miejsca pochówku Mikołaja Kopernika, które znajduje się w bocznej nawie katedry, gdzie modlili się za uczonego oraz złożyli kwiaty. Polski uczony zmarł 21 maja 1543 roku we Fromborku, gdzie jako kanclerz kapituły warmińskiej osiedlił się w 1510 roku.