Jeszcze przed rozpoczęciem wojny w Ukrainie funkcjonowały pierwsze uruchomione przez Caritas centra pomocy migrantom i uchodźcom, których sieć liczy w tym roku już ponad 30 placówek.

– W 2021 roku, dzięki współfinansowaniu z Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz budżetu państwa, działały duże centra w Kaliszu, Szczecinie, Olsztynie i Warszawie. Środki z programu pozwoliły nam realizować nowe wyzwania, otworzyć się nie tylko na cudzoziemców, ale też na społeczeństwo polskie, jako społeczeństwo przyjmujące – przypomina Marta Walasik-Sałek, koordynatorka ds. pomocy uchodźcom i migrantom w Caritas Polska.

Ogromne wyzwanie dla organizacji stanowił ubiegłoroczny kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej. Pierwszą odpowiedzią Caritas było przygotowanie blisko 2 tysięcy pakietów Helps Pack (plecaków zawierających m.in. bidony, koce termiczne, ogrzewacze do rąk, batony energetyczne i wodę), a także ustawienie w przygranicznych parafiach Namiotów Nadziei, pomyślanych jako miejsca spotkań dla wolontariuszy i miejsca dystrybucji najpotrzebniejszych rzeczy (ciepłej odzieży, termosów, latarek, śpiworów, apteczek, itp.). Szybko też objęto pomocą rzeczową uchodźców i migrantów trafiających do rządowych ośrodków.

Żywność i wsparcie materialne

Pomoc migrantom i uchodźcom stanowiła jedynie wycinek szerokiej działalności Caritas Polska, przedstawionej w raporcie. Największe ujęte w zestawieniu kwoty odpowiadają wartości pomocy udzielonej potrzebującym za pośrednictwem Caritas diecezjalnych. Blisko 148 mln zł to łączna wartość wsparcia żywnościowego, przekazanego przez Caritas diecezjalne, a koordynowanego przez Caritas Polska. Na wsparcie rzeczowe organizacja przeznaczyła niemal 32 mln zł (w tym prawie 14 mln zł na doładowanie kart „Na codzienne zakupy” dla seniorów w trudnej sytuacji materialnej), a na wsparcie finansowe ponad 21 mln zł.

– Staramy się wspierać diecezjalne Caritas, znajdować fundusze na realizację wspólnych programów, ale też razem wyznaczać kierunki działań odpowiadających na pojawiające się potrzeby społeczne – wyjaśnia Małgorzata Jarosz-Jarszewska, zastępca dyrektora Caritas Polska. – Warto tu wspomnieć ogólnopolskie programy społeczne, jak „Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa”, czy „Spiżarnia Caritas”, w której jesteśmy koordynatorem, a działania realizują Caritas diecezjalne. Jest też program „Na codzienne zakupy” prowadzony we współpracy z Fundacją Biedronki i są programy stypendialne dla dzieci: „Skrzydła” i „Dwa talenty”, a także ogólnopolskie akcje, takie jak zbiórki żywności „Tak. Pomagam!”, obchody Dnia Dziecka, Dnia Dobra, itp. Kolejny obszar to kampanie społeczne, np. „Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom”, „Jałmużna wielkopostna”, czy „Kromka chleba”. To działania w przestrzeni medialnej wspierające pracę Caritas diecezjalnych w terenie.

Blisko potrzeb

Model pomocy oparty na współpracy w ramach ogólnopolskiej sieci Caritas jest niezwykle efektywny, ponieważ to właśnie Caritas diecezjalne mają najlepsze rozeznanie lokalnych potrzeb i potrafią precyzyjnie kierować wsparcie do poszczególnych grup i osób. Dzieje się tak w przypadku seniorów, ale również dzieci, biorących udział w takich przedsięwzięciach jak Wakacyjna Akcja Caritas (zorganizowany wypoczynek) czy Akademia Caritas Dzieciom (warsztaty z profilaktyki zintegrowanej i nowoczesne zajęcia edukacyjne prowadzone w świetlicach). Również pomoc osobom indywidualnym, na przykład cierpiącym na rzadkie choroby, czy poszkodowanym w wyniku wypadków – najsprawniej i najskuteczniej można organizować znając poszczególnych beneficjentów i ich środowisko.

W przypadku projektów realizowanych za granicą, takich jak pomoc dla placówek służby zdrowia w zniszczonym przez wojnę domową Jemenie, dożywianie uciekinierów z pogrążonej w głębokim kryzysie Wenezueli, czy wspieranie potrzebujących w krajach Bliskiego Wschodu, w ramach największego programu pomocy międzynarodowej Rodzina Rodzinie – komponent lokalny zapewniają sprawdzeni miejscowi partnerzy. Wartością nie do przecenienia jest ponadto możliwość współdziałania, m.in. w ramach odpowiedzi na kryzysy humanitarne, z Caritas narodowymi z całego świata. Caritas Polska korzysta z tej możliwości dzięki udziałowi w międzynarodowych sieciach Caritas Europa i Caritas Internationalis. W ubiegłym roku wartość projektów realizowanych przez Caritas Polska za granicą przekroczyła 27 mln zł; organizacja pomagała w 40 krajach na pięciu kontynentach.

Wolontariat, rzecznictwo, standardy

Raport podsumowujący ubiegłoroczną działalność Caritas prezentuje także dokonania w dziedzinach, gdzie nieco trudniej o wymierne wskaźniki. Wzmacnianie i rozwój wolontariatu, działania rzecznicze, czy też wdrażanie nowoczesnych standardów w zarządzaniu organizacją – to inicjatywy wpływające na podniesienie sprawności i skuteczności w udzielaniu pomocy. Dzięki aktywności w tych obszarach możliwe jest prowadzenie działań w sposób kompleksowy.

– Potrafimy skutecznie docierać do potencjalnych beneficjentów, posiadamy wiedzę i umiemy wskazywać te obszary życia, które pomimo wsparcia ze strony państwa, nadal pozostają niedoinwestowane. Wystarczy dodać, że w 2021 roku Caritas Polska udzieliła wsparcia rzeczowego i finansowego w kraju i poza jego granicami w kwocie około 250 milionów złotych – podsumowuje ks. dr Marcin Iżycki, dyrektor Caritas Polska. – Mamy jednocześnie świadomość, że nie można działać w pojedynkę, a nasza skuteczność w pomaganiu zależy od współpracy z innymi podmiotami i jednostkami. Bez współdziałania z osobami zaangażowanymi w życie społeczne, polityczne i ekonomiczne nie byłoby możliwe rozwiązywanie największych problemów, z jakimi zmaga się współczesny świat. Podobnie bez pozyskania zrozumienia dla idei Caritas ze strony darczyńców indywidualnych i donatorów instytucjonalnych, oczekiwane efekty byłyby znikome. Jest to zadanie niezwykle złożone i coraz trudniejsze, zważywszy na gospodarcze reguły funkcjonowania światowego kapitału – dodaje ks. Iżycki.

O tym, jak Caritas Polska realizowała to zadanie w ubiegłym roku, odpowiadając na największe wyzwania związane z szerokim spektrum problemów społecznych i kryzysów humanitarnych, można przeczytać w raporcie, do którego lektury organizacja zachęca. Dokument jest dostępny na stronie caritas.pl.