1. Kolej coraz bardziej popularna

Województwo Małopolskie od kilku lat inwestuje w rozwój kolei, bo podróżowanie pociągiem to nie tylko oszczędność czasu i pieniędzy, ale też mniej samochodów w miastach i ograniczenie smogu.

“Nowoczesne składy, punktualność, duża częstotliwość kursowania, krótki czas przejazdu, atrakcyjne ceny biletów – wszystko to sprawiło, że mieszkańcy i turyści wolą podróżować pociągami. Efekt? Według naszych obliczeń na koniec 2017 roku wszyscy operatorzy kolejowi przewiozą ponad 12 mln osób, z czego ok. 5,7 mln osób skorzysta z usług Kolei Małopolskich” – wylicza marszałek Jacek Krupa.

Do korzystania z transportu kolejowego z pewnością zachęcają nie tylko nowoczesne pociągi (w 2016 i 2017 roku na tory wyjechało 13 nowych składów o wartości w sumie 300 mln zł), ale również inicjatywy, jakie w tym roku podjęło Województwo Małopolskie. W styczniu wprowadzono jednolitą i atrakcyjną ofertę biletową „Taryfa Małopolska”. Zadbano też o łatwiejszy dojazd do węzła przesiadkowego w Wieliczce – od września br. we współpracy z samorządami uruchomiono Autobusowe Linie Dowozowe. Z kolei od października podróżni mogą korzystać ze specjalnych, weekendowych przejazdów z Krakowa do Jasła, a dodatkowo w każdy piątek i niedzielę wybrane pociągi z Krakowa do Oświęcimia zostały wydłużone do Czechowic-Dziedzic. To nie wszystko – wraz z wejściem w życie aktualnego rozkładu jazdy, od 10 grudnia br. została wydłużona 2. linia Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej do Skawiny, a na trasę Kraków – Miechów – Sędziszów wróciły nowoczesne pociągi Kolei Małopolskich. Co więcej, w nowym rozkładzie jazdy – w stosunku do poprzedniego – praca eksploatacyjna wzrosła o 9,1%, a dofinansowanie z budżetu Województwa Małopolskiego o 16,5 %.

Małopolska ma już sprecyzowane dalsze plany rozwoju kolei w regionie. Wśród najważniejszych jest m.in. uruchomienie Podhalańskiej Kolei Regionalnej. Stale jest również rozwijany system Małopolskiej Karty Aglomeracyjnej – do 2020 roku we wszystkich pociągach Województwa Małopolskiego oraz na kluczowych przystankach SKA pojawią się łącznie 133 nowoczesne automaty biletowe.

2. Największy plan budowy dróg (także rowerowych) nabiera rozpędu

Tylko w 2017 roku wartość inwestycji na drogach wojewódzkich wyniosła w Małopolsce ponad 355 mln zł. Z tej puli prace przy budowie obwodnic pochłonęły blisko 146 mln zł. “Małopolska jest w trakcie realizacji największego w historii planu budowy dróg. Jednym z najważniejszych jego elementów jest budowa obwodnic w 14 miastach. Dzięki tym inwestycjom nie tylko staną się one lepiej dostępne komunikacyjne, a przez to atrakcyjne dla inwestorów, ale przede wszystkim bardziej bezpieczne dla mieszkańców” – podkreśla marszałek Jacek Krupa.

Przypomnijmy, w 2017 roku prace budowlane trwały na obwodnicach miast: Oświęcimia, Skały, Wolbromia, Gdowa, Babic, Miechowa, a także przy węźle Poronin. Podpisano również umowy z wykonawcami obejść: Zatora, Waksmund-Ostrowsko-Łopuszna, Skawiny, Tuchowa. Wszystkie 14 obwodnic powstanie do 2023 roku.

Małopolska realizuje również konsekwentnie największy w historii plan budowy tras rowerowych. Tylko w 2017 roku wykonano ok. 120 km na łączną kwotę 18,8 mln zł. Rowerzyści mogą dzięki temu jeździć kolejnym odcinkami VeloDunajec (od Biskupic Radłowskich do Wietrzychowic), Wiślanej Trasy Rowerowej (kładka na rz. Skawince), a także korzystać z 6 nowych Miejsc Obsługi Rowerzystów. W efekcie na koniec 2017 roku do użytku miłośników dwóch kółek oddano w sumie 310 km.

3. Pierwsze efekty w walce o czyste powietrze w regionie

Połowa 2017 roku była przełomem – od 1 lipca weszły w życie przepisy uchwał antysmogowych dla Krakowa (tymczasowa, właściwa uchwała będzie obowiązywać od 1 września 2019) i dla Małopolski. Już tej zimy w całej Małopolsce nie można więc m.in. ogrzewać domu węglem złej jakości i wilgotnym drewnem.

“Małopolska przetarła szlaki jeśli chodzi o nowe prawo antysmogowe. Przygotowaliśmy jasne przepisy, ale co najważniejsze – nie zostawiliśmy mieszkańców bez pomocy. W ramach projektu LIFE mogą oni liczyć m.in. na wsparcie ekodoraców, którzy służą im swoją wiedzą i radą” – podkreśla wicemarszałek Wojciech Kozak.

Przypomnijmy, w 2017 roku 60 ekodoradców zorganizowało w sumie: 1300 spotkań, w których wzięło udział 24 tys. mieszkańców. Udzieli profesjonalnych porad 155 tys. osób i pomogli w przygotowaniu wniosków na wymianę pieców na łączną pulę ponad 150 mln zł. Zorganizowali również 300 warsztatów w szkołach dla 15 tys. dzieci. Są też ważnym elementem w egzekwowaniu prawa – przeprowadzili 680 kontroli palenisk i 1 tys. badań termowizyjnych.

4. Zdrowie mieszkańców najważniejsze

Samorząd województwa małopolskiego mocno inwestuje również w regionalną służbę zdrowia. Tylko w 2017 roku podpisano umowy na wsparcie unijne z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 w wysokości łącznej ok. 130 mln zł. Dzięki tym pieniądzom powstaną m.in. Interdyscyplinarne Centrum Torakoonkologii i Transplantologii; Interdyscyplinarne Centrum Leczenia Zaawansowanej Niewydolności Narządowej (w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II); Małopolskie Centrum Pediatrii i Kompleksowego Leczenia Dzieci z FASD (w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie) czy Małopolskie Centrum Macierzyństwa i Medycyny Kobiet (w Szpitalu Specjalistycznym im. L. Rydygiera w Krakowie).

“Spore środki województwo przekazuje również w ramach swojego budżetu. W 2017 roku na zadania inwestycyjne w wojewódzkich podmiotach leczniczych w 2017 roku przekazaliśmy w sumie 12,8 mln zł. Dzięki tym pieniądzom udało się nie tylko zmodernizować część szpitali, ale też znacznie je doposażyć” – podkreśla wicemarszałek Wojciech Kozak.

Przypomnijmy, że Malopolska zdecydowanie wspiera też profilaktykę zdrowotną. W tym roku realizowano aż 7 programów profilaktycznych: kardiologiczny (do 2017 roku programem objęto ponad 12 tys. osób), onkologiczny (do 2017 r – ponad 5,6 tys. osób), zapobiegania depresji (do 2017 roku – ok. 3 tys. osób), zapobiegania nadwadze i otyłości (1. edycja w 2017 – 124 osoby), szczepień przeciw pneumokokom (do 2017 – 10 165 dzieci), szczepień przeciw zakażeniu HPV (do 2017 – ok. 1700 dziewcząt) i przeciwdziałania zagrożeniom w sieci (do 2017 – ponad 365 tys. osób).

5. Dobrze wydajemy fundusze unijne

2017 rok to także kolejny rok w konsekwentnej realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 (RPO MW 2014-2020). Jakie efekty już zanotowała Małopolska?

“Kończący się rok był dobry pod względem wykorzystania funduszy europejskich. W ramach RPO ogłoszono 43 konkursy oraz złożono 64 projekty pozakonkursowe, co angażowało aż 3,5 mld zł” – wylicza wicemarszałek Stanisław Sorys, dodając, że do końca listopada w wyniku naborów przeprowadzonych w roku 2017 podpisano aż 123 umowy o wartości 355 mln zł.

W efekcie podpisanych w 2017 roku umów, dzięki dotacjom z RPO WM: remontowane i budowane jest 200 km dróg; powstaje 61 parkingów P&R (czyli 1700 nowych miejsc parkingowych i 550 stojaków dla rowerów); kupiono 13 nowoczesnych pociągów i 248 ekologicznych autobusów. Zmienia się także jakość życia w miastach i na wsi – budowane i remontowane jest ok. 230 km sieci wodno-kanalizacyjnych, z czego skorzysta ok. 60 tys. osób; a 380 budynków użyteczności publicznej zostało ocieplone. Potężny zastrzyk finansowy otrzymały też małopolskie firmy – wsparcie z RPO uzyskało ponad 330 małych i średnich przedsiębiorstw. Spora część środków trafiła też do indywidualnych mieszkańców – do końca listopada 2017 z projektów unijnych skorzystało ok. 30 tys. Małopolan (z czego 6 tys. osób było powyżej 54 roku życia, a 4,6 tys. zmagało się z niepełnosprawnościami).

Warto dodać, że od początku obecnej perspektywy finansowej zawarto ogółem 1520 umów na dotacje o wartości 4 mld zł, co stanowi 34% całkowitej alokacji RPO WM. Całkowita pula środków do wykorzystanie w ramach RPO dla Małopolski to przy obecnym kursie euro prawie 12,2 mld zł.

6. Rekordowo niskie bezrobocie

Sytuacja na małopolskim rynku pracy w 2017 roku była jeszcze lepsza niż w poprzednim. Stopa bezrobocia w październiku 2017 wyniosła 5,3%.

“To wynik o 1,3 punktu procentowego niższy niż średnia ogólnopolska. Nie mam wątpliwości, że spadające od miesięcy bezrobocie to efekt zarówno projektów realizowanych w ramach regionalnego programu operacyjnego, POWER, jak i działań urzędów pracy – w tym m.in. projektów Konserwator, Gwarancja 40+, Firma 1+” – wylicza wicemarszałek Stanisław Sorys.

Województwo małopolskie znajduje się obecnie na 3. pozycji w kraju pod względem najniższej stopy bezrobocia – za województwami: wielkopolskim (3,8%) i śląskim (5,2%). W październiku br. w małopolskich urzędach pracy było zarejestrowanych 78 619 bezrobotnych. To o 3 244 osoby mniej niż we wrześniu br. oraz o ponad 16 tys. osób mniej niż przed rokiem (co oznacza 17% spadek).

Według informacji GUS na koniec października 2017 r. było tu zarejestrowanych 378 631 podmiotów gospodarczych, z czego 72% stanowiły osoby prowadzące działalność gospodarczą.

7. Mieszkańcy chcą decydować

W listopadzie rozstrzygnięto II edycję Budżetu Obywatelskiego Województwa Małopolskiego. Do podziału było w sumie 8 mln zł, czyli o 2 mln zł więcej niż przed rokiem.

“Można zdecydowanie powiedzieć, że druga edycja BO Małopolska zakończyła się pełnym sukcesem frekwencyjnym – oddano ponad 176,6 tys. głosów, czyli o 120% więcej niż przed rokiem. Ogromne zainteresowanie tegoroczną edycją budżetu obywatelskiego województwa małopolskiego udowadnia, że dysponowanie środkami publicznymi w ten sposób ma sens. Nic tak nie angażuje i nie inspiruje mieszkańców, jak wspólna praca dla dobra lokalnej społeczności” – podkreśla Grzegorz Lipiec z zarządu województwa.

Mieszkańcy zdecydowali, że w ramach II edycji zostanie zrealizowane w sumie 46 zadań. Wśród nich są m.in. czynny przez całą dobę książkomat, sprzęt dla młodych sportowców, wydarzenia kulturalne, akcje prospołeczne czy 300 sadzonek drzew dla Krakowa. Pełna lista zadań jest dostępna na www.bo.malopolska.pl

8. Szkoła, która nie nudzi

W 2017 roku sporo zyskała również młodzież. Po blisko 40 latach Zespół Szkół Mistrzostwa Sportowego im. Stanisława Marusarza w Zakopanem, który od 3 lat jest prowadzony przez Województwo Małopolskie, doczekał się nowoczesnej hali sportowej. Nowy rok szkolny uczniowie i przyszli sportowcy przywitali w pełnowymiarowym obiekcie, którego budowa pochłonęła ok. 14 mln zł.

Z kolei dzięki Małopolskiej Chmurze Edukacyjnej, która wystartowała w połowie tego roku, ponad 24 tys. uczniów ze 130 szkół średnich w regionie może brać udział w niezwykłych internetowych lekcjach. Ich wykładowcami są najwybitniejsi pracownicy 9 uczelni wyższych w regionie, którzy dzięki specjalnej platformie mogą nie tylko prowadzić zajęcia czy wykonywać eksperymenty, ale też wdawać się w dyskusję z uczniami.

“W Małopolsce pokazujemy również, że warto inwestować z szkolnictwo zawodowe. Efektem tego jest kontynuacja innowacyjnego projektu Modernizacja kształcenia zawodowego w Małopolsce, który pozwoli uczniom szkół zawodowych zdobywać konkretne umiejętności, a przez to wchodzić na rynek pracy jako w pełni ukształtowani fachowcy” – podkreśla Grzegorz Lipiec z zarządu województwa, przypominając, że wśród efektów 1. edycji tego projektu są m.in. specjalistyczne staże i praktyki dla 77 tys. uczniów czy zakup nowoczesnego sprzętu dla 223 szkół.

Symbolem nowoczesnego podejścia do nauki w regionie ma również stać się Małopolskie Centrum Nauki, w którym na 10 tys. m. kw. mają się znaleźć nie tylko nowoczesne i interaktywne wystawy popularnonaukowe, ale także sale warsztatowe i laboratoria. W 2017 roku został ogłoszony konkurs na koncepcję architektoniczną tego niezwykłego miejsca – jego rozstrzygnięcie zaplanowano na początek 2018 roku.

9. Niebanalna kultura

Rok 2017 to także udany czas dla małopolskiej kultury. Prawie wszystkie wojewódzkie instytucje kultury skutecznie wywalczyły dofinansowania ze środków unijne na ciekawe projekty i inwestycje.

Dzięki dotacjom z RPO WM, o łącznej wartości ponad 52,5 mln zł, w najbliższych latach Muzeum Tatrzańskie, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Małopolski Instytut Kultury będą digitalizować i udostępnić cyfrowo swoje zbiory. W Nowym Sączu kończy się budowa całkowicie nowej ekspozycji w nowym, wyremontowanym gmachu Muzeum Okręgowego. To nie wszystko – rozpoczynają się również prace konserwacyjne na Zamku Lipowiec w Wygiełzowie, w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu. Wszystkie obiekty zakopiańskiego Muzeum Tatrzańskiego będę całkowicie odmienione, nową technologię sceniczną będzie maiła Opera Krakowska. Przy Małopolskich Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu powstanie z kolei pierwszy tego typu w Polsce Ośrodek Dziedzictwa Kultury Niematerialnej, a już teraz rozwija się Małopolska Szkoła Tradycji.

Z kolei środki unijne zdobyte w konkursie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (łączna pula ponad 57 mln zł) pozwolą m.in. na przeprowadzenie koniecznego remontu budynku Filharmonii Krakowskiej, konserwację zabytkowych hangarów dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny, doposażenie Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie czy systemowe prace konserwatorskie we wszystkich małopolskich skansenach w ramach Skansenova.

Warto dodać, że tak instytucje kultury, jak i projekty o charakterze kulturalnym i obejmujące opiekę nad dziedzictwem kulturowym, otrzymały wsparcie z budżetu województwa małopolskiego. W 2017 roku na ten cel przekazano ponad 111 mln zł.

“Coraz ciekawsza oferta wojewódzkich instytucji kultury, a także odważne sięganie po środki unijne na duże zamierzenia inwestycyjne, odnawiające i odmieniające miejsca aktywności kulturalnej, przynosi w efekcie coraz większe zainteresowanie kulturą. W mijającym roku największą liczbę uczestników różnych form odnotował Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II – ponad 871 tys. Z usług i oferty Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie skorzystało ponad 522 tys. Miłośników słowa pisanego. W przedsięwzięciach proponowanych przez Małopolskie Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu wzięło udział ponad 335 tys. świadomych miłośników kultury” – wylicza Leszek Zegzda z zarządu województwa.

W Małopolsce po raz pierwszy odbyły się też Targi Dobroczynności Veritatis Splendor. “Do stolicy regionu zjechali przedstawiciele 44 organizacji dobroczynnych z całego świata. Uczestników tego wspaniałego wydarzenia, które rozpoczęło się 14 września, można było spotkać na krakowskich Plantach, w pobliżu Teatru im. J. Słowackiego. W specjalnie zaaranżowanym na potrzeby Targów miasteczku swoje stoiska miały organizacje m.in. z USA, Włoch, Francji, Rumunii, Białorusi, Kenii, Ghany, Zimbabwe, Tanzanii, Madagaskaru i Gruzji. Przed cztery dni przedstawiciele fundacji dzielili się z mieszkańcami Krakowa swoją receptą na pomaganie i dobrą energią” – mówi Leszek Zegzda, przypominając, że do 30 czerwca 2018 r. można zgłaszać kandydatów do Nagrody im. Jana Pawła II Veritatis Splendor. “Na drugiego w historii laureata tego międzynarodowego wyróżnienia będzie czekał nie tylko srebrny laur, ale też spora nagroda finansowa – o równowartości 100 tys. dolarów” – dodaje.

Wśród nowych i najciekawszych projektów z zakresu kultury z mijającego roku warto wymienić m.in. inicjatywę „Kultura Wrażliwa”. W ramach kompleksowego programu instytucje kultury jeszcze lepiej dostosowują swoje siedziby i usługi oraz ofertę dla potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Chodzi w tym zarówno o usuwanie barier architektonicznych, jak i wrażliwość emocjonalną i umiejętność zrozumienia potrzeb, a zatem pełną otwartość, dostępność i wrażliwość. Przeprowadzono liczne szkolenia dla pracowników instytucji. Specjalna Komisja, powołana przez Zarząd Województwa Małopolskiego, wystawiła 22 instytucjom kultury województwa małopolskiego specjalne certyfikaty dostępności.

10. Turystyczny boom na Małopolskę

Na początku 2017 roku Małopolska świętowała kolejny rekord turystyczny. W zeszłym roku nasz region odwiedziło 14,9 mln osób, czyli o milion więcej niż w 2015 roku. “Co ważne, w tej liczbie zdecydowanie przeważają osoby, które nocowały na terenie województwa przynajmniej jedną noc – jest ich 11,5 mln – podkreśla Leszek Zegzda z zarządu województwa i dodaje: - Od ośmiu lat stale wzrasta liczba osób, które przyjeżdżają do Małopolski. Milionowy skok w 2016 roku to m.in. zasługa Światowych Dni Młodzieży. Wierzę jednak, że tegoroczny raport, którego wyniki poznamy już za niecały miesiąc, pokaże, że turystyczna pozycja Małopolski jest mocno ugruntowana” – kończy Zegzda.

Przypomnijmy, wśród 14,9 mln osób ponad 3,2 mln to odwiedzający z zagranicy. W tej liczbie największy procent stanowili obywatele Wielkiej Brytanii (17,4%) oraz Niemiec (16,4%), w dalszej kolejności Francji i Włoch.

Rozwój turystyki to również konkretne wpływy dla branży gastronomicznej, hotelarskiej czy usług. Odwiedzający krajowi podczas swojego pobytu w Małopolsce wydali średnio 730 zł na osobę, a odwiedzający zagraniczni – 1415 zł na osobę, czyli prawie dwukrotnie więcej. W efekcie szacuje się, że dochody z turystyki w 2016 wyniosły niemal 13 mld zł.