I. Kiedy rozpoczyna się ludzkie życie?

Dyskusje i kontrowersje związane z odpowiedzią na to pytanie łatwo wytłumaczyć tym, że różni ludzie stosują różne podejścia, kryteria i miary, udzielając odpowiedzi, różnie definiują ludzkie życie. Niektórzy kierują się teologią, wiarą i swymi religijnymi przekonaniami, inni definiują życie ludzkie, używając pewnych teorii i twierdzeń filozoficznych, jeszcze inni posługują się osiągnięciami biologii i faktami naukowymi. Przeanalizujmy pokrótce te trzy stanowiska.

Przekonania religijne

Najlepiej posłużyć się przykładem trzech osób, które swoje przekonania formułują następująco:

1. Wierzę w Boga. Wierzę, że On jest Stwórcą duszy, że to On tworzy duszę w momencie poczęcia. Dlatego też wierzę, że życie ludzkie rozpoczyna się w momencie poczęcia.

2. Wierzę w Boga oraz w istnienie duszy. Wierzę w to, że dusza zostaje stworzona, ale dopiero w trakcie życia płodowego lub w momencie urodzenia się człowieka. Dlatego uważam, że życie ludzkie rozpoczyna się w momencie narodzin.

3. Nie wierzę ani w istnienie Boga, ani w istnienie duszy, dlatego posiadanie duszy nie jest dla mnie kryterium człowieczeństwa.

Komentarz

• Powyższe stwierdzenia wynikają z przekonań religijnych lub ich braku.

• Żadnego z tych poglądów nie można potwierdzić faktami.

• Każdy człowiek ma prawo do własnych przekonań religijnych.

Teorie filozoficzne

Życie ludzkie można definiować, posługując się różnymi twierdzeniami i przekonaniami filozoficznymi, które mogą nawiązywać do osiągnięć psychologii czy socjologii. Przykłady definicji filozoficznych, będących odpowiedzią na pytanie, kiedy rozpoczyna się ludzkie życie, opierają się często na wyznacznikach takich jak: Kiedy powstaje świadomość? Kiedy pierwszy ruch? Kiedy zaczyna bić serce? Kiedy pojawiają się poszczególne funkcje mózgowe i od kiedy „działa” mózg? W którym momencie pojawia się zdolność do samodzielnego przeżycia?

Czy „dzieckiem” jest się od momentu urodzenia, czy dopiero wtedy, gdy jest się chcianym i kochanym? A może od momentu, kiedy potrafimy odpowiedzieć na okazywaną nam miłość? Kiedy stajemy się człowiekiem, osobą? Jaką definicję osoby przyjmujemy: czy osobą jest tylko ktoś zdrowy psychicznie i fizycznie, czy jest nią również ktoś niepełnosprawny lub upośledzony?

Komentarz

• Pomimo głębi przemyśleń powyższe kwestie pozostają tylko teoriami.

• Żadna z nich nie może być jednoznacznie potwierdzona naukowo.

• Każdy człowiek ma prawo do własnych przekonań filozoficznych.

• Ludzie mogą różnić się całkowicie w ocenie prawdziwości wyżej wymienionych zagadnień.

Fakty biologiczne

Biologicznie życie może być zdefiniowane dzięki faktom naukowym dotyczącym ludzkiego rozwoju. Biologia to dziedzina, w której niewiele jest miejsca na kontrowersje i dwuznaczność. Te same fakty znaleźć można w każdym podręczniku embriologii przeznaczonym dla studentów medycyny. Im więcej wiedzy naukowej o rozwoju embrionu w łonie matki dostarcza nauka, tym głębiej potwierdza się prawda o początku życia każdego człowieka jako momentu połączenia plemnika ojca z komórką jajową matki. Proces ten nazywa się poczęciem, zapłodnieniem. Każda istota od momentu zapłodnienia jest żywa, ludzka, ma zdefiniowaną płeć, jest kompletna, nieustannie rośnie i rozwija się.

Komentarz

• Powyższe stwierdzenie nie jest przekonaniem religijnym.

• Nie jest też teorią filozoficzną.

• Nie podlega wątpliwości i nie może być w żaden sposób podważone. Jest powszechnie przyjętym faktem naukowym.

Dlaczego konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy rozpoczyna się ludzkie życie?

Wśród najważniejszych funkcji, które powinno spełniać państwo w stosunku do swych obywateli, jest ochrona ich życia. Aby móc wywiązać się z tego doniosłego obowiązku, konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy rozpoczyna się ich życie.

Które podejście może i powinno być zastosowane przy udzieleniu rozstrzygającej odpowiedzi na to pytanie?

Pytanie, kiedy rozpoczyna się ludzkie życie, jest pytaniem z dziedziny nauki. Dlatego też odpowiadając na nie, winniśmy posłużyć się faktami naukowymi, a nie teoriami filozoficznymi czy religijnymi przekonaniami. A fakty są niepodważalne – życie każdego człowieka rozpoczyna się w momencie zapłodnienia. Stanowi continuum od tego momentu aż do chwili śmierci.

Po odpowiedzi na pierwsze pytanie zadajmy pytanie drugie. Pierwsze dotyczyło faktów naukowych, drugie dotyczyć będzie prawa.

II. Czy każde ludzkie życie powinno być chronione prawnie w równym stopniu, 
a może istnieją przypadki, w których może ono być dyskryminowane?

Niech za punkt odniesienia posłuży Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych, która mówi, że: „Wszyscy ludzie są równi i obdarzeni przez Stwórcę nieodłącznymi prawami, wśród których znajdują się: prawo do życia, wolności i szczęścia”.

Pierwszym prawem człowieka jest prawo do życia, bez niego inne ludzkie prawa tracą sens.

Kto powinien rozsądzać niezgodności i kontrowersje w tej kwestii?

Etyka zakłada istnienie pewnej hierarchii „praw”, w której prawo do życia stoi najwyżej. Istnieje np. prawo do wolności słowa, nie można jednak krzyczeć bez powodu: „pali się!”, siedząc na widowni w teatrze. To wywołałoby wielką panikę i chaos. Człowiek ma prawo do wymachiwania pięściami, ale prawo to kończy się przed nosem drugiego człowieka. Wszyscy mamy prawo do szczęścia, nie możemy jednak dążyć do niego, dyskryminując innych, wyrządzając im krzywdę, kradnąc czy zabijając. Taka jest istota praw cywilnych. Aborcja dotyczy właśnie praw cywilnych, obejmujących tzw. prawa człowieka. Podstawowe prawo każdego człowieka do życia musi być chronione.

Czy ludzkie życie powinno być chronione w równym stopniu, w każdym przypadku?

Rząd każdego państwa ma prawo i obowiązek chronić życie wszystkich swych obywateli, bez względu na stopień ich samodzielności, doskonałości, wiek, płeć i miejsce pobytu (czy żyje w łonie matki, czy poza nim). Ochrona ta winna być gwarantowana konstytucyjnie i stosowana w praktyce przez odpowiednie przepisy prawne. Jej przeciwieństwem jest legalizowanie ustawodawstwa oraz wydawanie wyroków dyskryminujących określone kategorie ludzi. W przypadku legalnej aborcji mamy do czynienia z dyskryminacją całej grupy żyjących istot ludzkich w oparciu o wiek (zbyt młody) oraz miejsce pobytu (dziecko w łonie matki).

Prawo zezwalające na aborcję gwarantuje jednej żyjącej istocie (lekarzowi, kobiecie) legalną możliwość zabicia innej (rozwijającego się w łonie matki dziecka) po to, aby rozwiązać takie czy inne problemy danej kobiety.

Co w takim razie z kobietą spodziewającą się dziecka?

Dla każdego powinno być oczywiste, że w tym przypadku chodzi o interes dwóch żyjących osób: nienarodzonego jeszcze dziecka i jego matki. Otaczać opieką dziecko poczęte, jednocześnie nie czyniąc wszystkiego, co w naszej mocy, by pomóc matce, byłoby rzeczą niemoralną. I tak kobieta, u której stwierdza się tzw. ciążę wysokiego ryzyka, potrzebuje pomocy w tym trudnym dla niej okresie. Jej życie znajduje się w stanie ciągłego zagrożenia fizycznego, dlatego w tych okolicznościach należy dążyć do ocalenia życia i zdrowia matki i dziecka. Jeśli problem danej kobiety jest natury innej niż zagrożenie jej życia, nie można rozwiązywać go, zabijając niewinną istotę – dziecko w jej łonie.

Formy pomocy dla kobiet znajdujących się w trudnej sytuacji są różnorodne, musimy dążyć do tego, aby żadna potrzebująca matka dziecka poczętego nie została bez wsparcia i pomocy. Zawsze KOCHAMY MATKĘ I DZIECKO!

Nasza cywilizacja będzie ostatecznie osądzona według tego, jak odnosiła się do tych najmniejszych, najbardziej zależnych, niewinnych członków swej społeczności – dzieci poczętych.

Na podst.: dr J. C. Willke, „Two fundamental questions on abortion”

Dr hab. med. Antoni Marcinek – ginekolog położnik:

Połączenie komórki jajowej i plemnika, czyli gamety matczynej i ojcowskiej, daje początek odrębnemu życiu. W wyniku zapłodnienia powstaje w pełni genetycznie uformowany nowy człowiek, którego rozwój dokonuje się w czasie życia ludzkiego. Tak więc embrion, płód, noworodek, niemowlę, dziecko, dorosły, starzec to określenia poszczególnych etapów rozwoju życia człowieka.

„Służba Życiu. Zeszyty Problemowe”, nr 1/2008, s. 2

Prof. dr hab. med. Andrzej Paszewski – genetyk:

Od bardzo wielu lat dokładnie wiadomo, kiedy człowiek zaczyna swój indywidualny byt. Momentem tym jest połączenie ludzkich komórek rozrodczych, czyli gdy powstaje zygota, z której w sposób ciągły rozwija się organizm człowieka według własnego programu genetycznego. Tak więc jeśli ktoś ma kłopot z odpowiedzią na pytanie, kiedy powstaje człowiek, niech uzupełni swoją wiedzę, bo o nią tu chodzi – wiedzę, która w tej sprawie ma taki sam stopień pewności jak to, że Ziemia jest okrągła.