Zasadniczo wierni przystępują do Komunii św. podczas Mszy św. Zdarzają się jednak przypadki, że proszą o nią poza celebracją Eucharystii. Wówczas duszpasterze nie powinni odmawiać jej udzielenia. 

We wczesnym chrześcijaństwie przyjmowano Komunię św. pod dwiema postaciami. Chrystus, ustanawiając sakrament Eucharystii podczas Ostatniej Wieczerzy, zachęcał swoich uczniów: „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje... Bierzcie i pijcie, to jest Krew moja”. Eucharystia, będąc sakramentalnym uobecnieniem ofiary krzyżowej Chrystusa, otrzymała wyraźnie charakter świętej uczty ofiarnej. Komunia św. pod obiema postaciami jest pełnym znakiem tej uczty. Przyjmowanie konsekrowanych postaci odbywało się w różny sposób: najpierw przyjmowano Ciało Chrystusa na rękę i spożywano, a następnie spożywano Jego Krew, używając czasem specjalnej rurki, albo zanurzano Najświętszą Hostię we Krwi Chrystusa i podawano Komunię do ust.

Na zachodzie Kościoła Komunia św. pod obiema postaciami utrzymywała się aż do XII w., chociaż w tym czasie Komunię św. chrzcielną małym dzieciom udzielano tylko pod postacią wina, zaś chorym do domów zanoszono pod postacią chleba. Rezygnacja z Komunii św. pod dwiema postaciami dokonała się z przyczyn praktycznych. Na pierwszy plan wysuwa się obawa przed rozlaniem i nieuszanowaniem Najświętszej Krwi. Wycofanie Komunii pod postacią wina wiąże się także ze średniowieczną pobożnością, koncentrującą się na oglądaniu świętych postaci, a konkretnie Najświętszej Hostii. Teologiczne uzasadnienie dla praktyki Komunii św. pod jedną postacią jest zawarte w nauce Kościoła o tzw. konkomitacji, tzn. że w każdej postaci, w każdej cząstce konsekrowanego chleba i wina, jest obecny cały Chrystus. Ta nauka już wcześniej była podstawą dla udzielania Komunii dzieciom pod postacią wina a chorym w domach pod postacią Chleba. Podkreślano jednocześnie, że Komunia przyjmowana pod obiema postaciami przez samego kapłana wystarcza do wypełnienia polecenia Jezusa dotyczącego picia Jego Krwi.

W okresie poprzedzającym reformację powstały liczne kontrowersje teologiczne dotyczące Ofiary eucharystycznej i Komunii św. Jan Hus domagał się, aby wszyscy wierni byli dopuszczeni do kielicha eucharystycznego. Sobór w Konstancji w 1415 r. wydał postanowienia, które miały zakończyć powstałe kontrowersje. Stwierdził, że w pierwotnym Kościele rzeczywiście wierni przyjmowali Eucharystię pod obiema postaciami. Jednakże w celu uniknięcia pewnych niebezpieczeństw i zgorszenia, został wprowadzony „ten rozumny zwyczaj, że kapłani sprawujący Mszę św. przyjmują pod obiema postaciami, świeccy zaś tylko pod postacią chleba. Należy bowiem mocno wierzyć i nie dopuszczać wątpliwości, że całe Ciało i Krew Chrystusa znajduje się prawdziwie tak pod postacią chleba, jak pod postacią wina”. Tę prawdę potwierdził Sobór Trydencki w 1562 r. Wyjaśnił, że nie ma różnicy pomiędzy Komunią św. pod postacią chleba czy pod postacią wina. Pod każdą postacią jest obecny cały i żywy zmartwychwstały Chrystus. Chrześcijanie nie są zobowiązani z prawa Bożego do przyjmowania Komunii św. pod dwiema postaciami. Do zbawienia wystarczy komunikowanie pod jedną postacią. Jednocześnie papież Pius V (+1565), rok przed swoją śmiercią, upoważnił metropolitów Moguncji, Kolonii, Trewiru, Salzburga i Ostrzychomia do udzielania zezwolenia na przyjmowanie Komunii pod obiema postaciami. Ponieważ jednak kielich eucharystyczny stał się wówczas znakiem odróżniającym katolików i protestantów, przywileje spotkały się ze sprzeciwem ludności katolickiej. Dlatego papież Grzegorz XIII w 1584 r. odwołał zezwolenia udzielone biskupom.

Komunia św. pod obiema postaciami powróciła do praktyki duszpasterskiej Kościoła po Soborze Watykańskim II. Wprowadzenie do mszału rzymskiego (283-284) stanowi, że Komunię św. pod obiema postaciami mogą przyjmować kapłani, którzy nie mogą celebrować ani koncelebrować; diakon i usługujący, którzy pełnią swoje funkcje w Mszy św.; członkowie zgromadzeń w Mszy konwentualnej oraz Mszy zgromadzenia, alumni seminarium, uczestnicy rekolekcji lub zebrania jakiegoś zespołu duszpasterskiego. Biskup diecezjalny może ustalić dla swej diecezji zasady dotyczące udzielania Komunii św. pod obiema postaciami. Zasady te obowiązują także w kościołach zakonnych oraz w małych grupach.

Miejscowy biskup ma władzę zezwalania na Komunię św. pod obiema postaciami, ilekroć kapłan sprawujący pasterską pieczę nad powierzoną mu wspólnotą uzna to za słuszne. Winien być jednak spełniony warunek, aby wierni zostali przedtem należycie pouczeni, by wykluczone było niebezpieczeństwo znieważenia Najświętszego Sakramentu, a sam obrzęd nie okazał się za trudny do wykonania z powodu zbyt dużej liczby uczestników lub z innej przyczyny.

Kiedy jest udzielana Komunia św. pod obiema postaciami: przy podawaniu kielicha posługuje z zasady diakon lub - gdy go nie ma - prezbiter; może usługiwać także ustanowiony obrzędem akolita lub inny nadzwyczajny szafarz Komunii św. albo też w razie potrzeby wierny upoważniony jednorazowo do tej funkcji; resztę Krwi Chrystusa, która by pozostała, winien spożyć przy ołtarzu kapłan lub diakon albo też ustanowiony akolita, który usługiwał przy kielichu. On też, jak zwykle, oczyszcza, wyciera i porządkuje naczynia liturgiczne.

Kiedy Krwi Pańskiej udziela się przez picie z kielicha, przyjmujący Komunię po otrzymaniu Ciała Chrystusa przechodzi do usługującego przy kielichu i staje przed nim. On mówi: „Krew Chrystusa”, a przyjmujący Komunię odpowiada: „Amen”. Usługujący przy kielichu podaje mu kielich, który przyjmujący swoimi rękami zbliża do ust; pije trochę z kielicha, następnie oddaje go usługującemu i odchodzi, a usługujący ociera puryfikaterzem brzeg kielicha.

Gdy Komunię pod obiema postaciami rozdziela się przez zanurzenie, przyjmujący, trzymając pod ustami patenę komunijną, podchodzi do kapłana. Kapłan trzyma naczynie z cząstkami świętej Hostii, obok niego zaś stoi usługujący, który trzyma kielich. Kapłan bierze Hostię, częściowo zanurza ją w kielichu i ukazując ją, mówi: „Ciało i Krew Chrystusa”. Przyjmujący odpowiada: „Amen”, otrzymuje od kapłana sakrament do ust, po czym odchodzi (OWMR 286-287).