Publikujemy pełny tekst komunikatu:

KOMUNIKAT
DOTYCZĄCY IMIENIA PAPIEŻA WYMIENIANEGO W CZASIE LITURGII

Przyjętą w tradycji formą wspominania imienia papieża w modlitwie liturgicznej jest samo imię, bez podawania liczby. Taka praktyka jest też właściwa dla formuł modlitwy pozaliturgicznej, np. w litaniach przeznaczonych do prywatnego odmawiania.

W wypowiedziach Stolicy Apostolskiej nie odnajdujemy aktualnie wyraźnej wykładni tego zagadnienia; niemniej praktyka w zakresie publikacji oficjalnych tekstów liturgicznych potwierdza ten zwyczaj, z pominięciem liczebników porządkowych w tekstach mszalnych i zastosowaniem formy, np. „razem z naszym Papieżem Benedyktem” (nie „Benedyktem XVI”), a obecnie „razem z naszym Papieżem Leonem” (nie „Leonem XIV”). Potwierdzeniem tej zasady jest również forma obowiązująca w zatwierdzonych tekstach o świętych, np. w kolekcie na wspomnienie św. Jana XXIII używa się formy „Boże, Ty sprawiłeś, że w Świętym Janie, papieżu...” (nie „w Świętym Janie XXIII, papieżu...”). Analogicznie bez numeracji wypowiada się imię papieża w formułach modlitwy powszechnej i wezwaniach Liturgii godzin, wypowiadanych przez osoby niebędące kapłanami (por. publikacje biura papieskich celebracji liturgicznych na msze papieskie i Liturgię na cześć Męki Pańskiej).

Praktyka taka jest właściwa dla stylu modlitewnego (euchologii), w którym jedną z zasad jest również pomijanie nazwisk w imionach świętych w oracjach, wezwaniach i innych formułach modlitewnych. Jej potwierdzeniem są świadectwa liturgii sprzed reformy soborowej, jak np. obserwacja bł. bpa J. Nowowiejskiego, który w jednej ze swoich publikacji wskazywał, że „do imienia papieża nie dodawano nigdy liczby porządkowej, okazującej który z rzędu papież nosi jego imię. Mówi się zatem: pro Papa nostro Pio, a nie: pro Papa nostro Pio duodecimo” (Msza Święta, cz. 1, s. 818).

Z punktu widzenia prawnego i historycznego pełnym imieniem papieża jest to, które zostało podane w momencie ogłoszenia formuły „Habemus papam”, wraz ze słowami „qui sibi nomen imposuit” i wypowiedzeniem łacińskiego imienia oraz towarzyszącego mu ewentualnej liczby porządkowej (w dniu wyboru papieża Leona XIV formuła ta zabrzmiała „który przybrał sobie imię Leona Czternastego” („qui sibi nomen imposuit Leonem Decimum Quartum”). Z tego też względu w tekstach nie będących modlitwami, a więc np. w tytule dnia liturgicznego, stosuje się pełną formę, np. „Św. Jana XXIII, wspomnienie dowolne”.

Niniejszy komunikat należy rozumieć w zgodzie z publikowanymi w przyszłości objaśnieniami Stolicy Apostolskiej, które z natury nabywają mocy obowiązującej wszystkich wiernych, jako prawo liturgiczne (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 2)

+ Piotr Greger
Przewodniczący Komisji Konferencji Episkopatu Polski ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
 

Bielsko-Biała, dnia 27 maja 2025 roku