Otwierając senackie spotkanie, marszałek Stanisław Karczewski podkreślił, że ten niezwykle ważny dla naszego kraju, wszystkich Polaków i polskiego Kościoła uniwersytet przetrwał trudne momenty swojej i polskiej historii, będąc zawsze miejscem wolności – wolności słowa, wolności obywatelskiej. Jak mówił, to znak dla nas i wyzwanie na przyszłość. Marszałek Senatu przypomniał, że wielokrotnie gościł na lubelskiej uczelni i rozmawiał na temat rozwoju jej działalności naukowej i dydaktycznej. Zapewnił jednocześnie, że zawsze będzie wspierał wszelkie działania temu służące. Zaznaczył również, że z uniwersytetem nierozerwalnie jest związana postać św. Jana Pawła II, jego wieloletniego wykładowcy.

Według przewodniczącego Komisji Nauki, Edukacji i Sportu senatora Kazimierza Wiatra w latach siedemdziesiątych XX w. KUL uosabiał wartości wolności i niepodległości. Senator zapowiedział zorganizowanie w Senacie w grudniu 2018 r. wystawy przedstawiającej rolę Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w niepodległej Polsce. Zaprezentowane zostaną osoby, które od odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r., tworząc KUL i prowadząc w nim badania naukowe, zarazem aktywnie angażowały się w pracę na rzecz ojczyzny i społeczeństwa.

Sekretarz generalny KonferencjiEpiskopatu Polski bp Artur Miziński zaznaczył, że KUL zawsze nierozerwalnie związany był z Kościołem; 80 spośród 100 pełniących posługę polskich biskupów kształciło się na tej uczelni. Troska polskiego episkopatu dotyczyła m.in. wymagań co do poziomu kształcenia.

Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. prof. Antoni Dębiński przypomniał natomiast, że 100-lecie istnienia uczelni wiąże się z setną rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę. „Nasz uniwersytet jest jednym z pierwszych dzieł wolnych Polaków” – stwierdził. Dodał, że mimo iż w ciągu tych lat wielokrotnie zmieniała się rzeczywistość, wpływając na warunki funkcjonowania i organizacji uniwersytetu, jego dewiza: „Deo et Patriae” pozostaje niezmienna od czasów pierwszego rektora ks. Idziego Radziszewskiego, który stworzył i realizował ideę uczelni. „Chcemy tę misję pełnić z ufnością i wiarą, wchodząc w kolejne stulecie – wierzę, że stulecie dalszego rozwoju” – powiedział ks. prof. Antoni Dębiński.

W opinii dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego prof. Magdaleny Charzyńskiej-Wójcik historia uczelni jest także okazją do indywidualnej refleksji na temat dziejów wielu wybitnych postaci z nią związanych zarówno w planie naukowym, jak i osobistym. KUL to coś więcej niż tylko jego historia, to wspólnota, którą stworzyli ludzie z nim związani.

Katolicki Uniwersytet Lubelski jako centrum katolickiej nauki społecznej to temat wystąpienia senatora Jana Żaryna. Jego zdaniem twórcom uczelni, a następnie jej kolejnym wykładowcom, udało się zbudować metodologię katolickiej nauki społecznej, oprzeć ekonomię i socjologię na pierwiastku moralnym i etycznym wypływającym z Ewangelii, wykształcić wielu praktyków w życiu publicznym.

Podczas konferencji historię Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w II RP przedstawił prof. Mieczysław Ryba. W jego opinii twórcom uczelni udało się wykształcić nowe pokolenie otwarte na społeczną naukę kościoła, co wobec nurtów myślowych i filozoficznych końca XIX i początku XX w., m.in. marksizmu, darwinizmu i ateizmu, wydawało się niezwykle trudne.

Historię Katolickiego Uniwersytetu Lubelski od wojny do upadku komunizmu omówił prof. Mirosław Filipowicz. Jak przypomniał, Lublin był pierwszym ośrodkiem akademickim uwolnionym od Niemców przez armię sowiecką. Namawiając do otwarcia uczelni, ówczesne władze chciały stworzyć uczelnię kształcącą wyłącznie duchownych. Zmagając się z ogromnymi trudnościami finansowymi i lokalowymi, ówczesne władze uczelni nie odstąpiły od przedwojennych zasad. W latach głębokiego komunizmu KUL stanowił rodzaj ghetta, które nobilitowało. Znaleźli tam schronienie, ci którzy „nie mieścili się” w ówczesnej rzeczywistości – ziemiańskie dzieci czy wybitni przedstawiciele przedwojennej nauki.

„...et Patriae” – pracownicy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w życiu publicznym III RP to temat wystąpienia prof. dr hab. Dariusza Dudka. Przypomniał takie postacie jak marszałek Sejmu I kadencji Wiesław Chrzanowski, marszałek Senatu IV kadencji Alicja Grześkowiak, b. premier Hanna Suchocka, były I prezes Sądu Najwyższego Adam Strzembosz czy b. minister spraw zagranicznych, senator Władysław Bartoszewski.

Na swoim 51. posiedzeniu Senat ustanowił rok 2018 Rokiem 100-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jak przypomniano w uchwale, dewizą uczelni stało się hasło „Deo et Patriae” – „Bogu i Ojczyźnie”. Podkreślono także, że KUL w okresie dominacji systemu totalitarnego, mimo różnorodnych nacisków i prześladowań, został wierny swemu zadaniu, a w ciągu swojej 100-letniej historii uczelnia stała się jednym z najważniejszych ośrodków myśli katolickiej, wpływając na kształt nauki i kultury polskiej, zyskując szerokie uznanie w kraju i za granicą”.

KUL został założony w 1918 r. z inicjatywy ówczesnego rektora Akademii Duchownej w Petersburgu ks. Idziego Radziszewskiego, który był pierwszym rektorem nowej uczelni w Lublinie. Według założyciela miał uprawiać badania we wszystkich dziedzinach wiedzy w duchu harmonii między nauką i wiarą, kształtować kadrę inteligencji katolickiej, zdolną do kierowania życiem kraju, przyczyniać się do pogłębiania świadomości religijnej w społeczeństwie. Obecnie na 8 wydziałach KUL studiuje niemal 12 tys. studentów i doktorantów, wśród których jest prawie 700 obcokrajowców z ponad 40 krajów świata.