Od wieków w poniedziałek wielkanocny w tradycji Krakowa odbywa się uroczysty odpust zwany właśnie Emaus. Łączy się z uroczystościami religijnymi, organizowanymi przy klasztorze sióstr Norbertanek. Jego nazwa wywodzi się od wspomnianej w Ewangelii św. Łukasza wioski, do której wędrowali uczniowie Jezusa. Pierwotny sakralny charakter odpustu został zdominowany przez aspekt ludyczny.

Krakowską uroczystością związaną z odpustem jest obrzęd na Rękawce w dzielnicy Podgórze, na Wzgórzu Lasoty. Obrzędy znane już w XVI wieku nawiązują do dawnych, słowiańskich tradycji i były obchodzone po pierwszej wiosennej pełni. Nazwa ma związek ze słowami opisującymi pochówek kogoś znaczącego dla dawnej wspólnoty i dotyczyć może domniemanego miejsca spoczynku władcy Kraka. Podczas tych uroczystości okoliczna ludność zakopywała na wzgórzu monety zwane monetami św. Jana oraz zrzucała ze skarpy tradycyjne pokarmy, zbierane na dole przez żaków i biedaków. Były to najczęściej jaja, jabłka, pierniki i bułki. Bogaci mieszczanie dbali także o bogaty poczęstunek na stołach rozłożonych w tym celu na wzgórzu. Początkowo Rękawka odbywała się na kopcu Kraka. Po zurbanizowaniu tej części Podgórza święto przeniesiono bliżej kościoła św. Benedykta. W wieku XIX obrzędy te przekształciły się w festyn miejski z karuzelami, jarmarcznymi straganami, loteriami i zabawami na świeżym powietrzu.

Na wzgórzu Lasoty, naprzeciw kościoła św. Benedykta wznosi się kopiec Kraka uznawany za mogiłę legendarnego założyciela Krakowa. Kopiec ten istniał już w połowie X wieku n. e mógł pierwotnie służyć jako miejsce sprawowania obrzędów ku czci zmarłych, związanych z równonocą wiosenną. Obecnie z kopca podziwiać można piękną panoramę miasta, jest to także miejsce spotkań Stowarzyszenia „Podgórskie Wschody Słońca”. Dzięki inicjatywie Centrum Kultury Podgórze oraz Drużyny Wojów Wiślańskich Krak w okresie powielkanocnym organizowane jest tu co roku święto Rękawki, które przybrało formę stylizowanego średniowiecznego festynu. Udział w przedsięwzięciu biorą liczne grupy rekonstruujące kulturę i wojskowość średniowiecznej Polski oraz  krajów sąsiednich.  Na straganach zakupić można tradycyjne rękodzieło, w tym naczynia gliniane, tkaniny, biżuterię oraz elementy ekwipunku dawnych wojów. Goście poznają stroje, tradycje, legendy z epoki przedchrześcijańskiej. Mogą też śledzić bitewne potyczki przybyłych drużyn. Wszyscy mogą także zakosztować tradycyjnych dań, ponieważ odbywa się poczęstunek potraw przygotowanych na ogniskach według dawnych receptur.

opr. B. Munk

Źródło:

Wielkanoc w Krakowie – kulinaria i zwyczaje, Magiczny Kraków 2021

Kopiec Kraka w świetle badań archeologicznych XX wieku, Ośrodek Informacji Naukowej i Muzeum Archeologiczne w Krakowie

Podgórze, Przewodnik  2020