– Małopolska najwcześniej w kraju rozpoczęła działania na rzecz ochrony powietrza i szerzej: środowiska, należą one także do najbardziej intensywnych w Polsce. Regularnie współpracujemy w tym zakresie przedstawicielami lokalnych samorządów, przede wszystkim chcemy jednak znać opinie zwykłych mieszkańców województwa. Badania IBRiS pozwoliły nam poznać ich świadomość ekologiczną i oczekiwania – mówi wicemarszałek Małopolski Tomasz Urynowicz.

– Jestem dumny, że wiedza środowiskowa w naszym regionie jest tak powszechna, potwierdziły to zresztą wcześniejsze badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Wciąż pozostaje jednak sporo do zrobienia w sferze praktycznej. Wymiana starych pieców (Uchwała antysmogowa dla Małopolski daje na to czas do końca roku 2022) w wielu gminach postępuje, ale są i takie, które w roku 2019 nie zlikwidowały ani jednego paleniska na węgiel i nie prowadzą kontroli spalania odpadów –  dodaje.

Sondaż pokazuje także, że mieszkańcy regionu chcą lepszego powietrza w miejscowościach uzdrowiskowych (78,4 proc.), a za najważniejsze zadanie gmin uważają pomoc osobom najuboższym w płaceniu rachunków za ogrzewanie przyjazne środowisku (72,1 proc.) Małopolanie cenią pomoc ekodoradcy przy wypełnianiu wniosków o dofinansowanie do wymiany pieca (61 proc.) i wyborze ekologicznego źródła energii (57,5 proc) .

Na pytanie: Jakich działań w zakresie ochrony powietrza oczekuje Pan/Pani od swojej gminy? 69,8 proc. respondentów odpowiedziało, że wykorzystania w budynkach użyteczności publicznej (szkoły, urzędy) odnawialnych źródeł energii, a 65 proc. – prowadzenia kontroli pieców pod kątem spalania odpadów. Kolejne pytanie przyniosło odpowiedź, że kontrola taka powinna się odbyć już po 2 godzinach od zgłoszenia (69,8 proc. badanych).

Od samorządu województwa Małopolanie oczekują zapewnienia wsparcia dla gmin, by realizowały swoje zadania w zakresie ochrony powietrza (78,3 proc), promowania nowych, ekologicznych źródeł energii (68,1 proc.) oraz prowadzenia kampanii informacyjnych i edukacyjnych (56,6 proc).

– Oczekiwania Małopolan w bardzo dużym stopniu zgadzają się z naszymi planami – mówi wicemarszałek Tomasz Urynowicz. – W regionie pracuje już 67 ekodoradców w ramach unijnego projektu LIFE, staramy się o zabezpieczenie środków w Krajowym Planie Odbudowy na zatrudnienie ekodoradców we wszystkich gminach Małopolski oraz doposażenie straży gminnych, aby prowadziły skuteczne kontrole. Wg Programu Ochrony Powietrza, już za rok w każdej gminie powinien funkcjonować punkt obsługi programu dotacyjnego Czyste Powietrze, który daje możliwość nawet 60-procentowego dofinansowania do wymiany pieca. Wsparcie dla działań w zakresie ochrony powietrza w Małopolsce Zachodniej będzie również stanowił Fundusz Sprawiedliwej Transformacji.

Fundusz ten to jedno z narzędzi Europejskiego Zielonego Ładu, czyli planu działań UE na rzecz zrównoważonej gospodarki. Jest przeznaczony dla regionów, których gospodarki opierają się w znacznym stopniu na wydobyciu węgla, a tym samym narażonych na negatywne skutki społeczne transformacji energetycznej. Dzięki staraniom samorządu województwa, została do nich zaliczona także Małopolska. Aktualnie Fundusz Sprawiedliwej Transformacji przewiduje dla Polski kwotę ponad 3,5 miliarda euro, trwają negocjacje, jaka część tej kwoty trafi do województwa małopolskiego.

Od roku 2014 do chwili obecnej na wymianę przestarzałych instalacji grzewczych samorząd Małopolski przekazał z RPO 290 milionów złotych, przy czym rozliczono już 226 milionów – to jest konkretny efekt działań ograniczających emisję smogu.

Rok 2021 przyniesie kolejne działania, na rzecz ochrony powietrza i klimatu. W styczniu rozpocznie się m.in. realizacja kolejnego projektu „LIFE ekoMałopolska dla klimatu i energii”. Obejmie on między innymi przygotowanie scenariuszy działań klimatycznych dla Małopolski do roku 2030 i 2050 oraz mapy z potencjałem energetycznym odnawialnych źródeł energii.

Mieszkańcy Małopolski o ochronie środowiska

• 89,2% mieszkańców wie o istnieniu uchwały antysmogowej dla Małopolski, a 63,3% ankietowanych prawidłowo wskazuje obowiązki wynikające z tej uchwały
• 81,1 % Małopolan dobrze ocenia wprowadzone przepisy antysmogowe
• 78,4% mieszkańców/Małopolan uważa, że w uzdrowiskach jakość powietrza powinna być lepsza niż w innych miejscowościach
• 69,8% Małopolan opowiada się za bardzo szybką interwencją służb kontrolnych w przypadku spalania odpadów – w ciągu 2 godzin od zgłoszenia
• 69,8% mieszkańców Małopolski, wśród preferowanych działań antysmogowych wskazuje na wykorzystanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w budynkach użyteczności publicznej
• 69,1% mieszkańców regionu postuluje pomysł darmowej komunikacji miejskiej w dniach z alarmem smogowym