Małopolska jako pierwszy region w Polsce podjęła zdecydowaną walkę o czyste powietrze. Co sprawiło, że właśnie tu?

W Małopolsce mieszka ponad 3 mln ludzi, każdego roku odwiedza nas około 15 mln turystów. Ponad 98% mieszkańców naszego regionu oddycha powietrzem, w którym nawet 10-krotnie są przekroczone dopuszczalne poziomy rakotwórczego benzo(a)pirenu. Ponad 4 tys. osób rocznie umiera na choroby, które są następstwem zanieczyszczonego powietrza, a koszty leczenia tych osób i ich nieobecności w pracy szacuje się na blisko 3 mld zł rocznie. Nie mogliśmy więc dłużej ignorować problemu, jakim jest fatalna jakość powietrza w naszym regionie. Podjęliśmy zdecydowane kroki – ze stworzeniem nowego prawa na czele. 1 lipca tego roku zaczęły obowiązywać przepisy uchwał antysmogowych – dla Małopolski i tymczasowej dla Krakowa. Postanowiliśmy powiedzieć „dość” paleniu w piecach śmieciami i najgorszym węglem.

Uchwała antysmogowa już obowiązuje. O czym więc powinni pamiętać mieszkańcy?

Najważniejszymi założeniami uchwały antysmogowej dla Małopolski jest ograniczenie powstawania nowych źródeł niskiej emisji i wprowadzenie zakazu instalowania tzw. kopciuchów, czyli przestarzałych kotłów, które nie spełniają żadnych norm emisji zanieczyszczeń. Oprócz tego przepisy m.in. regulują czym będzie można palić w kotłach, piecach i kominkach oraz jakie normy jakości te urządzenia muszą spełniać. W praktyce oznacza to zakaz palenia mułami i flotami węglowymi oraz drewnem i biomasą o wilgotności przekraczającej 20%.

Mieszkańcy Małopolski na dostosowanie się do przepisów mają kilka lat. Jeżeli obecnie do ogrzewania swoich domów wykorzystują najgorsze piece („kopciuchy”), czyli te, które nie spełniają żadnych wymogów emisyjnych, powinni je wymienić do końca 2022 roku. W przypadku korzystania z kotła klasy 3 lub 4 ten okres zostaje wydłużony do końca 2026 roku. Z kotłów klasy 5 można korzystać bezterminowo. Natomiast nowe kotły instalowane po 1 lipca 2017 roku muszą spełniać wymagania ekoprojektu. Zgodnie z nimi kocioł – zwłaszcza podczas pracy na niepełnej mocy – nie może emitować więcej niż 40 mg/m³ pyłów. Ekoprojekt ogranicza również emisję toksycznych tlenków azotu. Normy ekoprojektu muszą też spełniać kominki – starsze urządzenia, które ich nie spełniają należy od 2023 roku wyposażyć w specjalne elektrofiltry.

Jakie inne działania podejmuje samorząd województwa, by chronić zdrowie Małopolan?

Jeśli chodzi o kwestię walki ze smogiem, to mieszkańcom oferujemy przede wszystkim konkretne wsparcie – to m.in. sieć ekodoradców zatrudnionych w ramach projektu LIFE czy pula unijnych środków, która zostanie rozdysponowana na dotacje na wymianę pieców. 

Od lat konsekwentnie stawiamy też na profilaktykę. Wśród programów profilaktycznych kluczowe miejsce zajmuje program kardiologiczny, który pozwala nam zmieniać alarmujące statystyki dotyczące chorób układu krążenia w naszym regionie. Oprócz niego prowadzimy jeszcze 6 programów skierowanych do każdej grupy wiekowej: onkologiczny, zapobiegania nadwadze i otyłości, przeciwdziałający depresji i zagrożeniom w sieci oraz program przeciw uzależnieniom. Przez lata oferowaliśmy także darmowe szczepienia ochronne dla dzieci przeciwko pneumokokom i HPV.

Profilaktyka wiąże się z dużymi kosztami…

Zdrowie jest bezcenne, dlatego tu nie oszczędzamy. W ciągu ostatnich 5 lat, czyli od 2011 do 2016 na programy zdrowotne przeznaczyliśmy prawie 8 mln zł, a w samym 2017 roku na ich realizację zarezerwowaliśmy w budżecie 3,1 mln zł. Część tych środków – 500 tys. zł – pozwoliła nam w ostatnich miesiącach zaszczepić przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) prawie 1,5 tys. 13-latek. Wsparliśmy również rodziców najmłodszych Małopolan finansując i oferując ich pociechom 5000 szczepionek przeciwko pneumokokom. Dzięki tej formie profilaktyki ograniczamy groźne, pochorobowe powikłania, a nasze dzieci mogą zdrowo się rozwijać.

A jak wygląda sytuacja w małopolskich szpitalach? Czy w razie choroby mieszkańcy mogą liczyć na najlepszą opiekę?

Dzięki środkom unijnym dokonujemy prawdziwej rewolucji w naszych małopolskich jednostkach. W ostatnim roku dzięki prawie 68 mln zł dofinansowania z RPO WM na lata 2014-2020 krakowski szpital im. Jana Pawła II, szpital im. Rydygiera czy Krakowskie Centrum Rehabilitacji i Ortopedii będą mogły rozszerzyć zakres swoich usług i leczyć pacjentów w jeszcze lepszych warunkach – z użyciem najnowocześniejszego sprzętu, oferując najwyższy standard zabiegów. To jednak nie wszystko. Warto też wspomnieć chociażby o Małopolskim Centrum Macierzyństwa i Medycyny Kobiet, które już w przyszłym roku otworzymy w „Rydygierze” czy o centrum leczenia dzieci z FASD, które powstanie w „św. Ludwiku”. Z kolei w zakopiańskim szpitalu Jasińskiego stworzyliśmy ośrodek dziennej rehabilitacji oraz oddaliśmy do użytku pacjentów cztery mieszkania terapeutyczne. A wszystko po to, by Małopolanie, w sytuacji kiedy będą potrzebować wsparcia, otrzymali jak najlepszą pomoc.