Metropolita krakowski rozpoczął homilię od zwrócenia uwagi na dwa przykazania miłości, które Bóg zostawił człowiekowi po to, aby przestrzegając ich, mógł stać się Bożym podobieństwem i obrazem. Zaznaczył, że po 123 latach niewoli, świętując 100 lat odzyskania niepodległości, Polacy mają możliwość pochylenia się nad znaczeniem słowa „Ojczyzna” i „patriotyzm”. Oba pojęcia związane są z IV przykazaniem Dekalogu i zobowiązują do tego, aby czcić ojca i matkę. – Ojczyzna łączy się i z ojcem i z matką. Pisał o tym św. Jan Paweł II w swojej ostatniej książce „Pamięć i tożsamość”. Ojczyzna to najpierw ojcowizna – czyli te dobra, które otrzymaliśmy po ojcu. Jest dziedzictwem, które dotyczy ziemi, pewnego określonego terytorium, ale także dóbr duchowych, zasobów kultury (…) Jednocześnie to słowo, będąc rodzaju żeńskiego, wskazuje na matkę.

Arcybiskup przypomniał, że w Wieczerniku Chrystus oznajmił, że przyszedł na świat od Ojca i wskazał na dalszy kierunek swojej drogi, jakim był powrót do Ojca. Metropolita podkreślił, że naszą najbardziej głęboką Ojczyzną jest wieczność. – Niebo, zbawienie jest naszym ostatecznym celem. Jego osiągnięcie jest naszą fundamentalną nadzieją. Zdążając do niebieskiej Ojczyzny, z dnia na dzień, realizując przykazanie miłości Boga i bliźniego, tym bardziej rozumiemy, jak ważna jest miłość do najbliższych i do Ojczyzny. Im bardziej jesteśmy przejęci tym ostatecznym celem, tym większy i bardziej święty nasz obowiązek, by kochać tę naszą Ojczyznę. I na odwrót.

Patriotyzm jest szczególną formą miłości Ojczyzny. Nie możemy pomylić go z kosmopolityzmem, zatracając tym samym poczucie wartości Ojczyzny, a także z nacjonalizmem i szowinizmem. Arcybiskup zauważył, że obowiązek miłości bliźniego należy przenieść na grunt miłości Ojczyzny. – Dlaczego mamy kochać Ojczyznę? (…)Miłość Ojczyny to miłość, która jest mierzona sercem. Jest coś takiego jak obowiązek serca. Jest w nas taka rzeczywistość, która mierzy się sercem.

Metropolita zacytował fragment poematu Karola Wojtyły „Myśląc Ojczyzna”, w którym przyszły papież odkrywa, że wyłania się ze swojej Ojczyzny i właśnie w niej doszukuje się swoich korzeni. O tej prawdzie informuje serce, napełniające człowieka przekonaniem, że Ojczyzna jest skarbem, który należy w sobie i wokół siebie pomnażać. Z pojęciem „Ojczyzny” nierozerwalnie związany jest język. Kardynał Wojtyła nazywa go dachem domu, dającym poczucie bezpieczeństwa i tożsamości: „Gdy dokoła mówią językami, dźwięczy pośród nich jeden: nasz własny. Zagłębia się w myśli pokoleń i ziemię naszą opływa i staje się dachem domu, w którym jesteśmy razem – poza nim dźwięczy rzadko”.

Arcybiskup odwołał się również do niedokończonego poematu „Stanisław”, w którym Papież Polak poetycko i plastycznie opisał piękno polskiego krajobrazu. – Polska ziemia i historia domaga się, aby wniknąć w nie jeszcze głębiej. Niejako przebić się przez to, co widzą nasze oczy i słyszą nasze uszy. Wejść w dramat historii Polski, zmagającej się o wolność.

Wolność jest darem i zmaganiem. Metropolita przypomniał bolesną historię z XVIII wieku, kiedy zdradzano Polskę za obce pieniądze, doprowadzając do utraty niepodległości. Na szczęście znalazło się wielu, którzy byli gotowi zapłacić za wolność wysoką cenę. Arcybiskup, ponownie odwołując się do poematu „Myśląc Ojczyzna”, przypomniał, że Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli, a troska o jej przyszłość jest obowiązkiem każdego Polaka. W tym celu potrzebne jest dobrze ukształtowane sumienie. Na zakończenie, kontynuując myśl kardynała Wojtyły, podkreślił, że mamy być silni mocą naszej wiary i miłości do Ojczyzny. – Tak się dzieje, gdy wracamy do fundamentów naszej chrześcijańskiej wiary. Do Jezusa Chrystusa – Bożego Syna, który stał się człowiekiem i który uczy nas pełni człowieczeństwa. Wpatrzeni w Niego, uczymy się nowej nadziei (…) Perspektywa naszego życia nie kończy się tutaj, a zaczyna.

X Góralskie Rekolekcje potrwają do niedzieli. Ich głównym tematem jest Ojczyzna, ale także honor górala, wolność i Tischnerowskie refleksje o patriotyzmie.