Z historii

Tradycja Liturgii stacyjnej zrodziła się w Rzymie - zasadniczo z dwóch źródeł. Pierwszym był fakt, że przez kilka pierwszych wieków biskup Rzymu nie miał „swojego" kościoła. Katedra biskupa Rzymu została wybudowana dopiero po roku 313, a i tak, znajdowała się ona poza terenami, gdzie mieszkali chrześcijanie. Papież nawiedzał więc rzymskie kościoły tytularne, by sprawować w nich uroczystą Eucharystię, w której uczestniczyli przedstawiciele wszystkich siedmiu regionów kościelnych Rzymu. Oczywiście, przybycie biskupa Rzymu dla przewodniczenia Eucharystii w danej lokalnej społeczności nadawało jej szczególnie uroczysty charakter. Drugie „źródło" świątyń stacyjnych stanowiły kościoły związane z kultem świętych - szczególnie męczenników.

Liturgiczne „wędrowanie" papieża po rzymskich kościołach nie ograniczało się jedynie do okresu Wielkiego Postu, lecz trwało cały rok obejmując najważniejsze święta i okresy liturgiczne. Tradycja wielkopostnych kościołów stacyjnych, obejmująca wszystkie dni Wielkiego Postu, była jednak najlepiej przemyślana i najtrwalsza. Kultywowano ją w Rzymie aż do początków XIV wieku. Przywrócono ją tam w roku 1979, zobaczywszy w niej nie tylko szacowny zabytek przeszłości, ale inicjatywę duszpasterską, do której warto powrócić. Liturgię tę podjęło więc z czasem wiele innych stolic biskupich. Zaczęto ją sprawować także w polskich miastach, takich jak Łódź (2013) i Warszawa (2015). W zeszłym roku liturgia ta zagościła także w stolicy naszej Archidiecezji i w Poznaniu.

Znaczenie

Duchowość całej Liturgii stacyjnej koncentruje się wokół trzech zasadniczych elementów. Pierwszym jest wymiar pokutny, dzięki któremu możemy głębiej przeżyć Wielki Post. Uczestnicy „dnia stacyjnego" słuchają słowa Bożego, trwają na modlitwie, podejmują post, a w czasie celebracji Eucharystii składają ofiarę na potrzebujących. Ci, którzy pielgrzymują do kolejnych kościołów, przebywają również duchową drogę, która zbliża ich do głębszego przeżycia Paschy Pana.

Drugim celem Liturgii stacyjnej jest ukazanie miasta jako „przestrzeni świętej". Całe miasto staje się jakby Kościołem Boga, gdyż w każdej jego części wierni gromadzą się na liturgii pokutnej. „Sieć stacyjna" obejmuje wszystkie dzielnice Krakowa.

Ważny jest również trzeci aspekt Liturgii stacyjnej. Jest nim przybycie biskupa do wspólnoty. Biskup umacnia uczestników Eucharystii w gorliwym podejmowaniu modlitwy, postu, i jałmużny, a jego obecność jest znakiem jedności Kościoła partykularnego.

Program

Liturgia stacyjna może mieć różną formę. Najważniejszym przeżyciem jest Eucharystia, której przewodniczy biskup. Często łączą się z nią inne celebracje. Może ona być poprzedzona procesją o charakterze pokutnym (ze śpiewem np. Psalmu 51 lub Litanii do Wszystkich Świętych), czy też Nieszporami albo celebracją Słowa Bożego. W tym dniu można przeżyć wspólnotową celebrację Sakramentu Pokuty i Pojednania (z indywidualną spowiedzią). W kościołach Warszawy w stacyjny dzień od rana odbywają się różne nabożeństwa (Różaniec, Koronka do Bożego Miłosierdzia, Anioł Pański, Droga krzyżowa, Gorzkie Żale), które prowadzą do wieczornej uroczystej Eucharystii. Przeżycie tego dnia zależy więc od miejscowej wspólnoty. Przede wszystkim chodzi o to, by wieczorna Eucharystia stanowiła najważniejszy punkt dnia, by była jego ukoronowaniem.

(Bogatym źródłem informacji o liturgii stacyjnej jest książka ks. J. Mieczkowskiego „Jednoczący charakter liturgii stacyjnej w Rzymie", Kraków 2015).