„Trudno było w lapidarnym tytule zawrzeć wielość problemów, jakie wiążą się z badaniami nad najważniejszym kościołem parafialnym Krakowa, zdecydowano się więc odwołać do cytatu z przewodnika wydanego w r. 1647 przez Piotra Hiacynta Pruszcza, „Stołecznego Miasta Krakowa Kościoły i Klejnoty”, w którym przyrynkowa świątynia została określona metaforycznie jako „serce pośrodku ciała” – zwraca uwagę dr hab. Marek Walczak.

Kierownik Zakładu Sztuki Średniowiecznej Instytutu Historii Sztuki UJ dodaje, że żaden z kościołów stołecznego miasta, z wyjątkiem katedry na Wawelu, nie może równać się z farą Mariacką pod względem bogactwa problematyki historycznej i artystycznej a porównanie takie wytrzymałoby zaledwie kilka kościołów w Polsce. Wyrazem znaczenia świątyni Mariackiej jest m.in. to, że od pocz. XV w. jej proboszczowie noszą tytuł archiprezbiterów połączony z przywilejem używania pontyfikaliów (elementów stroju biskupiego). Ranga ta znajdowała odbicie w uroczystych mszach i nabożeństwach, w których błagano o pomyślność dla państwa i jego stolicy, w radosnym Te Deum śpiewanym tu z okazji wyboru króla, albo rady miejskiej a także zwycięstw na polach bitew. W kościele Mariackim odprawiano taż żałobną liturgię za dusze zmarłych królów i królowych, w której uczestniczyli rajcy ubrani w żałobne szaty.

„Trzeba też przypomnieć o uroczystościach wyjątkowych, manifestacjach politycznych i religijnych najwyższej rangi, takich jak wystawienie w stallach w prezbiterium insygniów Królestwa Polskiego, odzyskanych z Węgier przez Władysława Jagiełłę w r. 1412 a w czasach nam bliższych – „Biały Marsz” zorganizowany 17 maja 1981 po zamachu na Ojca Świętego Jana Pawła II” – przypomina prof. Walczak.

Profesor UJ zaznacza, że badania historyczne nad kościołem Mariackim są zaawansowane, ale wciąż można dostrzec wiele poważnych luk. Dotkliwy jest brak monografii szeregu wybitnych dzieł sztuki, a największe i najwspanialsze z nich – ołtarz Mariacki Wita Stwosza, wciąż nie ma nowoczesnej monografii książkowej. „Brak studiów syntetycznych na temat długofalowych procesów i zjawisk artystycznych, takich jak rola kościoła jako nekropolii miejskiej, funkcjonowanie znajdujących się przy nim kaplic, albo wyposażenie skarbca” – zwraca uwagę prof. Walczak.

W trakcie konferencji zaprezentowanych zostanie aż 55 referatów przygotowanych przez historyków, historyków sztuki, muzykologów, liturgistów, literaturoznawców i konserwatorów zabytków pochodzących z najważniejszych ośrodków akademickich w Polsce. Wystąpienia te złożą się na szeroką panoramę kultury artystycznej w kręgu fary Mariackiej, a organizatorzy zdecydowali się na ich zgrupowanie w trzynaście bloków tematycznych: Miasta-fara-historia, Liturgia i muzyka, Instytucje, Hagiografia, Architektura i aranżacje wnętrza, Upamiętnienie, Ornamenta Ecclesiae-przybliżenia, Malarstwo, Hans Süss von Kulmbach, Malarstwo witrażowe, Skarbiec, Tkaniny, Tradycja i recepcja.

„To bezprecedensowe wydarzenie naukowe z pewnością będzie miało duży wpływ na intensyfikację badań nad świątynią Mariacką a rzeszom miłośników Krakowa i jego historii pozwoli na lepsze poznanie jednego z najważniejszych kościołów w Polsce” – podkreśla prof. Walczak.

To ważne przedsięwzięcie zorganizowali wspólnie ks. archiprezbiter dr Dariusz Raś, proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Muzeum Historyczne Miasta Krakowa przy wydatnym wsparciu Urzędu Miasta Krakowa w ramach programu „Krakowskie konferencje naukowe”.