W ciągu jednej sekundy na całym świecie wytwarzanych jest 20 tysięcy plastikowych butelek, wynika z danych Euromonitora. Ze względu na wygodne użycie i niskie koszty produkcji, tego typu opakowania używane są głównie jednorazowo i wyrzucane. Co się dzieje z nimi potem? Część jest poddawana recyklingowi, ale zdecydowana większość zanieczyszcza środowisko. Do tego stopnia, że rocznie do oceanów trafia aż 8 mln ton tworzyw sztucznych.

Opakowania z tworzyw sztucznych weszły do użycia w 1947 r. Biorąc więc pod uwagę, że czas rozpadu plastikowej butelki może wynosić nawet 450 lat (w zależności od lokalnych warunków i klimatu), teoretycznie możliwe jest, że gdzieś jeszcze pływa pierwsza wyprodukowana sztuka.

Przenosząc to na polski, równie zanieczyszczony grunt - według Eurostatu każdy obywatel naszego kraju w ciągu roku produkuje ok. 315 kg śmieci. Pod tym względem jesteśmy w europejskiej czołówce, bo tylko Rumuni śmiecą mniej. Z drugiej strony zaledwie 33,8 proc. naszych odpadów podlega recyklingowi (Eurostat, 2017). Choć na przestrzeni kilkunastu lat zrobiliśmy ogromny postęp, wciąż mamy problem z segregacją i składowaniem śmieci, które często trafiają na dzikie wysypiska. Także w lesie, gdzie stwarzają zagrożenie dla ptaków i zwierząt. Każdy zjedzony przez zwierzęta kawałek plastiku może zatkać ich przewód pokarmowy i doprowadzić do śmierci.

Niestety od tego problemu nie są wolne nawet obszary cenne przyrodniczo. W samym tylko Tatrzańskim Parku Narodowym zebrano w 2017 roku 337,3 m3 odpadów. Tereny atrakcyjne turystycznie szczególnie cierpią w sezonie wakacyjnym, kiedy są odwiedzane przez tłumy. W trakcie urlopów częściej zdarza nam się zapomnieć o tym, że to my jesteśmy odpowiedzialni za pozostawiane przez nas odpady. Zostawiamy śmieci, gdzie popadnie, a nawet ogryzek jabłka rozkłada się ok. 6 miesięcy. Niedopałek papierosa do 1,5 roku, metalowa puszka 100 lat, a foliowe worki do 200 lat. A przez cały ten czas uwalniają do środowiska szkodliwe substancje.

– Może nam się wydawać, że jeden niedopałek czy plastikowa butelka nie zrobią różnicy, ale jeśli przemnożymy to przez 4 mln turystów, jacy odwiedzają rocznie Tatry, wyjdzie z tego potężna góra śmieci – mówi Jan Krzeptowski–Sabała, Główny Specjalista ds. Edukacji w Tatrzańskim Parku Narodowym. – W zakresie edukacji i świadomości ekologicznej wciąż mamy pewne braki do nadrobienia, dlatego cieszy nas każda inicjatywa ukierunkowana na promowanie odpowiedzialnego zachowania w górach. Każda kolejna osoba dbająca o czystość, to dobry przykład dla innych i szansa na zarażenie taką postawą kolejnych grup - dodaje.

Takiej misji podjęli się założyciele Stowarzyszenia Czysta Polska, od ośmiu lat prowadzącego projekt Czyste Tatry. Inicjatywa z roku na rok ściąga coraz większe grono miłośników gór, którzy razem wyruszają na szlaki, by sprzątać je z odpadów. Wspólne sprzątanie Tatr, w którym w ciągu siedmiu dotychczasowych edycji udział wzięło ponad 20 tys. uczestników, jest jednak tylko zwieńczeniem całorocznych starań stowarzyszenia, promującego szanowanie środowiska i poszerzanie świadomości ekologicznej. Efekt? Z każdym rokiem na szlakach znajduje się coraz mniej śmieci.

- System ONZ dysponuje twardymi danymi na temat rosnącego zanieczyszczenia naszej planety. Choćby świadomość, że ludzkość od 1950 roku wyprodukowała ponad 8 miliardów ton plastiku i nawet kilogram się nie rozłożył i nie rozłoży przez najbliższe dziesiątki i setki lat powinien zastanawiać. Problem się pogłębia. Wystarczy przypomnieć, że mamy 6 oceanicznych plam plastikowych odpadów, a największa z nich jest o powierzchni 3 Francji lub 5 Polsk. Na szczęście, rośnie świadomość i odwaga w mówieniu o tym głośno. Zmieniamy także nasze nawyki konsumenckie. Możemy się tylko cieszyć, że pojawiają się kolejne inicjatywy, które nie czekają na odgórne rozwiązania i same podejmują temat walki z zanieczyszczeniami - mówi Kamil Wyszkowski, Przedstawiciel i Prezes Rady UN Global Compact Network Poland, które dołączyło do projektu jako partner instytucjonalny.

Zjawisko społeczne

Czyste Tatry od lat współpracują z władzami województwa małopolskiego, planując kolejne działania na rzecz dbania o środowisko. W tym roku zaangażowanie Województwa Małopolskiego w proekologiczne aktywności w regionie jest jeszcze większe. Właśnie przyjęty został nowy program pt. EkoMałopolska, którego cele to m.in. poprawa jakości powietrza, zapobieganie zmianom klimatycznym, ochrona przyrody oraz właściwa gospodarka odpadami. Pierwszym krokiem w realizacji tych ambitnych planów jest edukacja społeczeństwa, która jest priorytetem także dla działań podejmowanych przez Czyste Tatry.

- Jednym z najważniejszych elementów programu ekoMałopolska jest zachęcenie mieszkańców do ekoaktywności. Czyste Tatry są najlepszym przykładem, że wspólne działanie daje największy efekt, dlatego ogromnie doceniamy i z przyjemnością wspieramy tę inicjatywę - mówi Tomasz Urynowicz, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego. – Łączy nas wspólny cel. To kształtowanie dobrych nawyków, które przeniosą się na codzienność i sprawią, że przestrzeń, w której żyjemy będzie czystsza - dodaje.

Czyste Tatry wspiera również Ministerstwo Środowiska oraz Lasy Państwowe, które objęły wydarzenie Honorowym Patronatem. Do projektu przyłączają się kolejni Partnerzy, a ich dobór nie jest przypadkowy. Wśród nich m.in Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań S.A., której członkowie udowadniają, że można zarządzać przedsiębiorstwem, kierując się zasadami społecznej odpowiedzialności biznesu. Organizacja tworzy największy w kraju system zbiórki selektywnej odpadów opakowaniowych na terenie 700 gmin w całej Polsce.

- Podziwiamy ten ogromny kapitał zgromadzony na przestrzeni lat przez Czyste Tatry, bo wiemy, jak dużym wyzwaniem jest prowadzenie kampanii edukacyjnych. Chcemy wykorzystać nasze doświadczenie i wiedzę na temat recyklingu, segregacji oraz dokonywania świadomych zakupów, aby dotrzeć z przekazem do jeszcze większego grona osób – mówi Aneta Stawicka, kierownik ds. Komunikacji i edukacji w Rekopolu.

Z inicjatywy zapoczątkowanej spontanicznie przez Rafała Sonika i innych miłośników gór, w ciągu kilku lat powstało zjawisko społeczne, angażujące coraz więcej osób wrażliwych na piękno przyrody. Wspólne sprzątanie naszych największych gór stało się punktem wyjścia do zwrócenia uwagi na problem zanieczyszczeń i szerzenia idei ochrony środowiska. Tegoroczna edycja, odbywająca się w samym środku sezonu wakacyjnego - 26-27 lipca w Zakopanem, znów przypomni, że tylko od nas zależy jak długo będziemy mogli się cieszyć piękną, wolną od śmieci przyrodą.

Udział w wydarzeniu jest darmowy, a rejestracja trwa cały czas. Wystarczy wypełnić formularz na stronie https://czystapolska.org.pl/rejestracja/.