Otwarcia konferencji dokonał bp Jan Piotrowski, przewodniczący Komisji KEP ds. Misji, który zaznaczył, że działalność misyjna Kościoła zaczęła się rozwijać od posłania Pan Jezusa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (28,19–20) i trwa nieustannie. Jednak w czasie odkryć geograficznych, kiedy misje rozwijały się pod wpływem patronatów krajów dokonujących odkryć nowych ziem, zaistniała potrzeba, aby powstała organizacja kościelna, która pokierowałaby działalnością misyjną, odpowiadając na wyzwania czasu.

„Przez 400 lat zachodziło wiele zmian w działalności Kongregacji Rozkrzewiania Wiary i modyfikowano jej nazwę – zaznaczył bp Piotrowski. – Jednak jej główne cele pozostają niezmienne, to jest koordynowanie i kierowanie dziełem misyjnym Kościoła na całym świecie. Obecnie podlega jej ok. 1100 jednostek administracji kościelnej w Azji, Afryce,  kilka w  Ameryce Południowej i Ameryce Północnej. Jest nam bliska, ponieważ w jej historii był Polak, kard. Mieczysław Ledóchowski, jako prefekt w latach 1892–1902. Warto więc pochylić się nad jej historią” – zachęcał do uczestnictwa w konferencji bp Piotrowski, misjonarz w Republice Konga w latach 1984–1990 i Peru w latach 1997–2000.

Konferencja składała się z trzech części, w których zostały omówione początki działalności Kongregacji, jej oddziaływanie, a także zadania i cele.

Kontekst historyczny przedstawił ks. dr hab. Wojciech Kluj OMI, prof. UKSW (President of International Association of Catholic Missiologists). Prelegent podkreślił, że pierwsze próby tworzenia Kongregacji, która pokierowałaby działalnością misyjną Kościoła podczas odkryć geograficznych, nie powiodły się. „Dopiero Grzegorz XV, którego pontyfikat trwał dwa lata i pięć miesięcy, doprowadził do powstania Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. Nastąpiło to 6 stycznia 1622 r. Wtedy rozpoczął się zwrot od misji kolonialnej w kierunku budowania misji czysto kościelnej. Misje na wszystkich kontynentach stały się więc wyłącznym narzędziem jurysdykcji papieża” – zaznaczył wykładowca UKSW.

Następnie mgr lic. Marcin Jan Janecki (École Pratique des Hautes Etudes; Institut de recherche et d’histoire des textes, CNRS w Paryżu) przedstawił inicjatywy misyjne Tomasza od Jezusa (1563–1627). „Był on prekursorem Kongregacji i postulował utworzenie seminariów misyjnych. Przyczynił się do ich utworzenia w krajach Europy Zachodniej, np. w Leuven w Belgii, które miały za zadanie przygotowywać misjonarzy i rodzimy personel. Opracował globalny plan działalności misyjnej, zakładając liczne zakonny do posługi misyjnej i wsparcia duchowego misji” – mówił o zasługach na rzecz misji mało znanego karmelity autor biografii Tomasza od Jezusa.

Z kolei ks. prof. dr hab. Jarosław Różański OMI (UKSW) omówił temat „Od ius commissionis do ius mandati. Powierzanie terenów do ewangelizacji w Afryce”. Profesor Różański wykazał, jak Kongregacja wprowadzała nową organizację kościelną na terytoriach misyjnych, mianując wikariuszy apostolskich w randze biskupa. „Był to sposób na odzyskanie władzy przez Kościół na terenach misyjnych, będących pod protektoratem państw kolonialnych. Z ramienia Kongregacji erygowano wikariaty apostolskie, następnie prefektury apostolskie, w końcu diecezje. Wprowadzono też prawo ius commissionis, które pozwalało powierzyć konkretny teren misyjny jednemu zgromadzeniu zakonnemu. Natomiast późniejsze prawo ius mandatis oddawało ewangelizację danego terenu biskupowi, który miał możliwość zapraszać misjonarzy. W ten sposób umiędzynaradawiano personel misyjny na danym terenie misyjnym” – pokreślił ks. Różański.

W drugiej części omówiono oddziaływanie Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary.

Ks. prof. dr hab. Jan Górski (UŚ, konsultor Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary) przedstawił temat: „Między przeszłością a przyszłością Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary”. Mówiąc o przeszłości i przyszłości Kongregacji, zaznaczył, że za pontyfikatu papieża Franciszka pojawiła się nowa kategoria terenu misyjnego –„peryferie”, która wymaga nowych metod współpracy misyjnej. Nowe znaki czasu, postępująca migracja i potrzeba dialogu z wyznawcami islamu wymaga nowego zdefiniowania misji. „Dzisiaj rolą Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Rozkrzewiania Wiary jest nowe ujęcie problemu misji i nowa forma współpracy. Nie zamykajmy Kongregacji w dotychczasowych modelach i schematach. Trzeba poszukiwać dla niej nowego działania” – podsumował prelegent.

Natomiast ks. dr Wojciech Kowal, kanonista (Saint Paul University, Ottawa) omówił zagadnienie wkładu Kongregacji Rozkrzewiania Wiary w tworzenie prawa kanonicznego w dziedzinie małżeństwa. Ojciec dr Wojciech Kowal OMI przeanalizował wkład Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary w tworzenie prawa kanonicznego dotyczącego zagadnienia małżeństwa. Prelegent zauważył, że najwięcej, bo aż w 77 kanonach Kodeksu prawa kanonicznego promulgowanego w 1917 r., było odniesień do dokumentów Kongregacji Rozkrzewiana Wiary. „Dotyczyły one dyspens od przeszkód małżeńskich” – przedstawił wynik swojej analizy ks. Kowal. Istotnym wątkiem dyskusji był fakt, że w różnych kulturach związki są różnie pojmowane, a ich zawieranie nie zawsze jest zgodne z kategoriami zakładanymi przez Kościół.

W kolejnym wystąpieniu o. prof. Kazimierz Lubowicki OMI przedstawił postać św. Eugeniusza de Mazenoda, założyciela Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, w kontekście jego relacji z omawianą Kongregacją. „Misjonarze oblaci za jego życia dotarli na wszystkie kontynenty. Jego listy z różnych placówek misyjnych do Kongregacji, zebrane w 12 tomach, są świadectwem jego gorliwości misyjnej i miłości do Kościoła” – powiedział prelegent.

Ostatnia część konferencji była poświęcona realizacji zadań i celów Kongregacji Ewangelizacji Narodów.

Ks. dr Marek Rostkowski OMI omówił temat „Kongregacja Rozkrzewiania Wiary a formacja misyjna”, wskazując na bardzo ważną rolę, jaką odgrywa dla formacji misyjnej założone w 1627 r. przez papieża Urbana Collegium Urbanum VIII i powołane do kształcenia duchowieństwa diecezjalnego na potrzeby misji, mające prawo nadawania tytułów doktorskich. Obecnie kształci ono 1500 misjonarzy i kapłanów krajów misyjnych. „Kongregacja ufundowała na początku swojej działalności wydawnictwo połączone z drukarnią do wydawania dokumentów i tekstów w językach krajów misyjnych. Kamieniem milowym, jeśli chodzi o inkulturację, było wydanie w trzech tomach Biblii w języku arabskim dla chrześcijan w krajach posługujących się tym językiem. Także zorganizowane przez Kongregację Muzeum Misyjne i Etnograficzne w Rzymie oraz Papieska Biblioteka Misyjna przyczyniają się do rozwoju formacji misyjnej. Obecnie w krajach misyjnych ewangelizuje ponad 4 tys. katechistów wykształconych w 100 instytutach afiliowanych do Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana” – poinformował ks. Rostkowski.

Na koniec ks. dr Maciej Będziński omówił udział Polaków w strukturach Congregatio de Propaganda Fide. Począwszy od kard. Mieczysława Ledóchowskiego, w Kongregacji Ewangelizacji Narodów pracowało 11 Polaków i obecnie działają w jej strukturach 5 osób narodowości polskiej: o. dr Ryszard Szmydki OMI, jako podsekretarz Kongregacji Ewangelizacji Narodów, ks. Michał Siwek, pracownik Kongregacji Ewangelizacji Narodów, Tadeusz Jan Nowak, sekretarz generalny Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary, ks. dr  Tomasz Atłas, pracownik sekretariatu generalnego Papieskiego Dzieła św. Piotra Apostoła oraz p. Ewa Kwiatkowska, pracownik sekretariatu generalnego Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary.

Konferencja została zakończona Mszą Świętą pod przewodnictwem bp. Jana Piotrowskiego,  który powiedział, że misje i Kościół potrzebują refleksji naukowej i pastoralnej, aby głoszenie  przesłania Jezusa o zbawczej miłości Boga do każdego człowieka dotarło aż po krańce świata.

Organizatorami konferencji byli: Stowarzyszenie Misjologów Polskich, International Association of Catholic Missiologists-Europe, Papieskie Dzieła Misyjne oraz Katedra Misjologii UKSW we współpracy z portalem Misyjne.pl.

Drugiego dnia zebrania odbyła się Rada Krajowa PDM. Porannej Mszy św. przewodniczył bp Romuald Kamiński, ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej, który podkreślił podczas homilii, że brak powołań do stanu duchownego nie powinno być przeszkodą w posyłaniu na misje tych, którzy odkrywają powołanie do głoszenia Ewangelii ludziom jeszcze jej nieznających. Zachęcił też przedstawicieli PDM w diecezjach do jeszcze bardziej gorliwej animacji misyjnej.

„Razem możemy więcej na rzecz misji” – tymi słowami otworzył zebranie Rady Krajowej PDM ks. Maciej Będziński, witając przybyłych z różnych diecezji przedstawicieli PDM. Słowo wstępne wygłosił bp Jan Piotrowski, przewodniczący KEP ds. Misji, dyrektor krajowy PDM w latach 2000–2010. Bp Piotrowski podkreślił znaczenie Papieskich Dzieł Misyjnych dla działalności misyjnej Kościoła powszechnego.

Obrady Rady Krajowej PDM dotyczyły podsumowania ubiegłorocznej działalności poszczególnych Papieskich Dzieł Misyjnych oraz realizacji zaplanowanych na ten rok przedsięwzięć. Dyrektor krajowy PDM przedstawił raport finansowy obrazujący wpływy ofiar z Niedzieli Misyjnej z poszczególnych diecezji, które zgodnie ze Statutem PDM przekazywane są do Kongregacji Ewangelizacji Narodów. Następnie sekretarze krajowi poszczególnych czterech Dzieł zaprezentowali komunikaty. Omówiono także przygotowania do majowej beatyfikacji Pauliny Jaricot, założycielki Dzieła Rozkrzewiania Wiary i Żywego Różańca. Program czerwcowej Ogólnopolskiej Pielgrzymki Żywego Różańca na Jasnej Górze przedstawił ks. Jacek Gancarek, moderator krajowy Stowarzyszenia Żywy Różaniec oraz dyrektor PDM archidiecezji częstochowskiej. Pochylono się również nad tematem dotyczącym Misyjnego Synodu Dzieci organizowanego przez Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci, który ma się odbyć 17 września br., oraz listopadowym spotkaniem Papieskiej Unii Misyjnej na Jasnej Górze. Podczas zebrania rozmawiano także, jak pandemia wpłynęła na działalność Papieskich Dzieł Misyjnych, wymieniając doświadczenia z diecezji.

Na zakończenie bp Jan Piotrowski udzielił błogosławieństwa na owocną pracę na rzecz misji w diecezjach.