Od razu wyjaśnienie: takiego luksusu nie dadzą nam oferta turystyczna all inclusive nad ciepłym morzem ani wycieczka w egzotyczne miejsca. Podjęcie decyzji o spędzeniu urlopu z Panem Bogiem wymaga nie tyle grubego portfela, ile odwagi. Cisza i milczenie prowadzą nas bowiem w niebezpieczny rejon – własnej duchowości. Można zajrzeć w głąb siebie, a nie każdemu spodoba się to, co tam zobaczy. Jednak ci, którzy podjęli już taką decyzję, nie mają wątpliwości. Tak jak Antek. I wracają co roku po więcej. Odpoczynek należy się przecież nie tylko ciału. Znacznie więcej można zyskać, gdy odpoczywa także duch.

A gdyby rzucić to wszystko

– Mój urlop marzeń? Wreszcie się wyspać, a potem dwa dni w ciszy, z książką i w milczeniu – mówi Antek, mąż i ojciec trójki dzieci, który z rozrzewnieniem wspomina swój weekendowy pobyt w starym klasztorze w małopolskim Hebdowie. 

Kościół jakby wyczuwał specyfikę naszych czasów i ma coraz więcej propozycji spędzenia kilku dni urlopu w klasztorze, w domku pustelnika czy w domu rekolekcyjnym. Turnus pustelniczy, kontemplacyjny, terapeutyczny, a może taniec, sport, muzyka, plastyka, a nawet dieta oczyszczająca organizm lub ta zalecana przez św. Hildegardę? 

Te propozycje różnie się zwą: warsztaty, rekolekcje, turnusy indywidualne, propozycje tylko dla małżonków albo dla rodzin z dziećmi. Bywa, że spotkamy się ze stanowczą prośbą, by na furcie klasztornej zostawić telefon komórkowy czy tablet. Panowie mogą uczestniczyć w życiu codziennym mnichów, co ponoć chwalą sobie niezmiernie ze względu na brak kontaktów ze światem zewnętrznym. Taką samą ofertę kierują do pań zakony żeńskie. Nie jest tajemnicą, że menedżerowie wielkich firm „ukrywają się” w starych zakonach na kilka dni, by odzyskać duchową równowagę i wewnętrzny spokój. 

Stare klasztory mają w sobie to coś. Stare mury, w których przez wieki słychać było śpiew i szept modlitwy, promieniują obecnością mnichów, którzy spędzali tu życie na ora et labora. W nich niemal słyszy się pytanie: po co tak się starasz, człowieku? W świecie zredukowanym do minimum, dokąd nie dociera zgiełk cywilizacji, łatwiej przypomnieć sobie o istnieniu duszy, wrażliwości, sumienia. 

Taki rodzaj wytchnienia znajdziemy m.in. w opactwie w Hebdowie, najstarszym po Tyńcu opactwie w Małopolsce, w którym przez wieki było skryptorium. Mnisi, żyjący w surowej regule, kopiowali tu księgi i czynili z nich niepowtarzalne dzieła sztuki. Dziś można się tam wybrać na krótki urlop – samotnie, ze współmałżonkiem lub całą rodziną z dziećmi... Miejsce to oferuje gotowe pakiety, w których znajdziemy zarówno coś dla ducha, jak i coś dla ciała. 

Słynny podkrakowski Tyniec, siedziba benedyktyńskich mnichów, otworzył swoje podwoje i uruchomił Dom Gości. W malowniczo położonym na brzegu Wisły klasztorze, który w tym roku obchodzi – uwaga! – 975. rocznicę powstania, można zanurzyć się w ciszy i łagodności nadwiślańskiego krajobrazu, a także spróbować uspokajającej sztuki kaligrafii i iluminatorstwa, odnowić swoje życie w świetle Biblii lub nauczyć się chrześcijańskiej radości codzienności, skoro „radosnego dawcę Bóg miłuje”. Można też popracować nad relacjami w rodzinie, w pracy czy wśród przyjaciół. Małżonkowie znajdą w Tyńcu dedykowane im warsztaty. Osobom z tzw. grup podwyższonego ryzyka stresowego, np. przedsiębiorcom, menedżerom, urzędnikom administracyjnym i sądowym, lekarzom, pielęgniarkom, nauczycielom oraz przedstawicielom służb mundurowych zakonnicy proponują warsztaty relaksacyjno-medytacyjne. 

Ten, kto ma bliżej do zieleni Puszczy Rytwiańskiej, znajdzie wytchnienie w pokamedulskim klasztorze, zwanym dziś Pustelnią Złotego Lasu. Bajkowa nieco nazwa odpowiada niezwykłemu urokowi tego miejsca. Ulegli mu lata temu twórcy polskiego serialu z gatunku płaszcza i szpady – „Ciemnych chmur” i umieścili w malowniczych krajobrazach Rytwian akcję tego serialu. Rektor tego urokliwego miejsca – ks. Wiesław Kowalewski opowiada, że od kilku lat osób szukających ciszy i ucieczki od zgiełku świata jest coraz więcej: – Nasi goście to mądrzy ludzie, którzy często zwiedzili już spory kawał świata i wreszcie postanowili zadbać o swoje życie wewnętrzne. Chcą na tydzień, dwa pobyć z dala od domu, od znajomych, od utartych ścieżek, zwyczajnych spraw. Mamy już spore grono stałych gości. Jak ktoś był u nas choć raz – ale uwaga: wiedział, czego chce, czyli szukał spokoju, ciszy, dużego ogrodu, miejsca na spacery i... towarzystwa do pogadania – to wraca do pustelni. Wspomniane  towarzystwo do pogadania jest niezwykle ważne. Może je stanowić ksiądz, ale także inni goście. I tak np. pani celnik z Łomży z ludźmi z Kielc synchronizują swoje terminy urlopów, żeby się u nas spotkać. Potem jeszcze dzwonią, by się upewnić, czy ja też będę. Ta komitywa rozlewa się na inne płaszczyzny. Nie chodzi tylko o to, by odpocząć. My idziemy w kierunku ducha. Mamy więc stały religijny program. Chcesz – uczestniczysz, nie chcesz – nikt nie zmusza. Zaczynamy od brewiarza, następnie są: Koronka, Apel Jasnogórski, Różaniec i oczywiście Eucharystia. Dla osób poszukujących jeszcze głębiej mamy... ciszę. Zazwyczaj ten sposób odpoczynku wybierają kapłani, świeccy katecheci albo siostry zakonne. Chcą sobie coś przemyśleć, pobyć sam na sam z Panem Bogiem lub sobą – zamawiają pokój, posiłki i nikt im w drogę nie wchodzi. Stronią od ludzi, spacerują sobie samotnie po ogrodzie czy lesie, czasem poproszą o spowiedź... 

Uciekając od rutyny

Kto powiedział, że w czasie wakacji nie można popracować nad relacjami np. między małżonkami albo rodzicami i dziećmi? Małżeństwo Gajdów – Monika i Marcin. Ona – pedagog ogólny i specjalny, choreoterapeutka i terapeutka chrześcijańska. On – lekarz, magister nauk o rodzinie (wydział teologiczny), terapeuta chrześcijański. Są autorami warsztatów, które uczą być lepszymi rodzicami czy współmałżonkami, pomagają także w wewnętrznym rozwoju osobistym. – Szczególnie interesuje nas obszar duchowości związany z kontemplacją i życiem wewnętrznym – wyjaśniają. Do współpracy zapraszają specjalistów z różnych dziedzin – psychoterapeutów, szkoleniowców, trenerów, inicjatorów grup modlitwy kontemplacyjnej, ale także praktyków – bo np. warsztaty dla rodzin czy małżeństw prowadzą mężowie czy żony z wieloletnim doświadczeniem, ojcowie i matki. Kiedy rozmawiam z Marcinem Gajdą, dowiaduję się, że co prawda jeszcze mają miejsca w niektórych terminach, ale na sierpniowe „Rekolekcje pustych rąk” miejsc już nie ma. Aż trudno uwierzyć, że w naszym rozgadanym świecie ktoś decyduje się na spędzenie kilku dni w zupełnym milczeniu. – Te rekolekcje wymagają decyzji, by zanurzyć się w ciszy, doświadczyć milczenia. Przeżywane są indywidualnie. Nie wszystkie małżeństwa, pary lub zaprzyjaźnione osoby potrafią milczeć koło siebie. Dlatego radzimy: jeśli czujecie, że nie dacie rady, przyjeżdżajcie osobno albo kwaterujcie się w osobnych pokojach – wyjaśnia Marcin Gajda. 

Znane i sprawdzone

Wakacyjną ofertę wypoczynku połączonego z formacją duchową od lat oferują nie tylko Caritas, ale także parafie, wspólnoty i duszpasterstwa dzieci i młodzieży w każdej polskiej diecezji. Są to oferty niedrogie, skierowane głównie do rodzin z mniejszym wakacyjnym budżetem. Zyskuje się w zamian szansę na wypoczynek w atrakcyjnym turystycznie miejscu, kościelne organizacje dysponują bowiem własnymi ośrodkami od Bałtyku po Tatry. Stałymi elementami tych wakacji są codzienna Msza św. i modlitwa, przez resztę czasu dzieciaki szaleją – pod bacznym okiem opiekunów – na plażach, basenach, na górskich szlakach, zwiedzają zabytki czy odwiedzają tak lubiane parki rozrywki. 

– Nasze dzieci należą do oazy, a starsze do duszpasterstw akademickich i teraz same organizują sobie wypoczynek z przyjaciółmi z tych grup – opowiadają Basia i Maciek, rodzice dwóch córek i dwóch synów. – Zresztą zawsze jeździły na „Wakacje z Bogiem”, inaczej nie byłoby nas stać na jakiekolwiek kolonie. Rodziny wielodzietne do niedawna żyły naprawdę skromnie. Na szczęście oboje pochodzimy ze wsi, więc dzieci spędzały lato u dziadków, z wyjątkiem tego wymarzonego czasu, gdy jeździły na parafialne albo caritasowskie turnusy. Boże, jaka to była radość, jakie emocje! Nasze, już niemal dorosłe, dzieci dzięki tym wyjazdom zwiedziły gruntownie Polskę, poznały wielu ciekawych ludzi, z którymi do dziś utrzymują kontakty. Natomiast my, rodzice, mieliśmy pewność, że dzieci są dopilnowane, że nie wydarzy się nic niebezpiecznego, że nikt nie będzie nabijał im głowy głupotami. To ważne, bo chyba wszyscy wiemy, jak łatwo teraz młodemu człowiekowi zwichnąć życie.

Można też przeznaczyć urlop na wspólne rodzinne rekolekcje – i tutaj czeka sporo ofert. Proponują je głównie, choć nie tylko, diecezjalne duszpasterstwa rodzin. Można wyjechać z dziećmi, można tylko we dwoje. Czy wyjazdy takie mogą – obok tego, że pozwolą odpocząć – stać się antidotum na małżeńskie kryzysy? Ich uczestnicy twierdzą, że niewątpliwie są szansą na odbudowę relacji, ale pod jednym warunkiem. – Oboje małżonkowie muszą mieć świadomość, że nie będzie to doświadczenie letnie w formie i treści – mówi Rafał, który wraz z żoną Ewą był w ubiegłym roku na takich rekolekcjach w Gdańsku. – Nie każdy ma odwagę mówić otwarcie o swoich problemach w małżeństwie, a na dodatek w obecności prowadzącego rekolekcje kapłana. Ale nie znam małżeństwa, które by się po takich rekolekcjach rozpadło, natomiast znam wiele małżeństw, które wyśmiały nasz pomysł, by na rekolekcjach przemyśleć wzajemne żale, a z własnym kryzysem sobie nie poradziły.

No i klasyka wakacji z Panem Bogiem, czyli pielgrzymki, które od lat cieszą się ogromną popularnością. Czy pielgrzymkę można jednak rozpatrywać w kategorii wypoczynku, skoro polega ona na codziennym pokonywaniu w skwarze, a czasem w deszczu, dziesiątków kilometrów? To raczej katolicka wersja obozu przetrwania czy survivalowe klimaty. A jednak okazuje się, że zapaleni pątnicy nie wyobrażają sobie lata bez pielgrzymki. Powtarzają z zachwytem, jak wraca im chęć życia, a zanurzanie się w innej rzeczywistości zmienia sposób postrzegania otoczenia. Po takich rekolekcjach w drodze człowiek jest inny, lepszy. I nie dość, że duchowo jakby lekko unosił się nad ziemią, to wysiłek fizyczny idealnie wpływa na jego samopoczucie i sylwetkę. 

Może tego lata warto porzucić utarte ścieżki i dać się zwieść na „cudne manowce”. Odpocząć nie tylko fizycznie, ale i duchowo. Zainwestować tym razem nie w egzotyczny all inclusive, ale w ten wewnętrzny, duchowy... Kto wie, może być nawet ciekawiej.