Papież na Boskiej Liturgii: razem w kierunku pełnej jedności
fot. Areg Amirkhanian / wikipedia.org
„Niech Kościół Ormiański podąża w pokoju i niech będzie między nami pełna komunia” – ten papieski tweet stanowi doskonałe podsumowanie ostatniego dnia pielgrzymki do Armenii. Jego głównym wydarzeniem był udział Franciszka w Boskiej Liturgii w Eczmiadzynie, duchowym centrum wszystkich Ormian.
Wcześniej Papież odprawił prywatnie Mszę, a następnie spotkał się z biskupami katolickimi obrządku ormiańskiego i kapłanami pełniącymi w tym kraju posługę duszpasterską. W trzymilionowej Armenii wspólnota katolicka liczy ok. 280 tys. wiernych, którym posługuje 3 biskupów i 27 księży. Zarówno liturgia, jak i spotkanie z duchowieństwem odbyły się w rezydencji patriarchy Karekina II, który gościł Papieża podczas całej pielgrzymki. Za ten niezwykły gest przyjęcia we własnym domu Franciszek podziękował na zakończenie prawosławnej liturgii, w której uczestniczył w katedrze Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego.
„Wasza Świątobliwość otworzył w tych dniach przede mną drzwi swojego domu i doświadczyliśmy, jak «dobrze i jak miło, gdy bracia mieszkają razem» – mówił Papież. – Spotkaliśmy się, uścisnęliśmy się po bratersku, modliliśmy się razem, dzieliliśmy dary, nadzieje i obawy Kościoła Chrystusowego, którego rytm serca zgodnie słyszymy, a w który wierzymy i który odczuwamy jako jeden”.
Franciszek prosił też Boga o dar „odnowionej jedności”. Za ojcem wiary Ormian, św. Grzegorzem z Nareku, przywołał słowa inwokacji do Ducha Świętego. „Wylej na nas ogień Twej miłości i jedności, tak by spalił on przyczyny naszego zgorszenia” – modlił się Papież wskazując, że szczególnym motywem skandalu jest brak jedności wśród uczniów Chrystusa.
„Niech Kościół Ormiański podąża w pokoju i niech będzie między nami pełna komunia. Niech we wszystkich zrodzi się silne pragnienie jedności; jedności, która «nie oznacza ani podporządkowania jednego Kościoła drugiemu, ani też wchłonięcia go, ale raczej przyjęcie wszystkich darów, jakie Bóg dał każdemu, by ukazać całemu światu wielką tajemnicę zbawienia, dokonanego przez Chrystusa Pana za pośrednictwem Ducha Świętego» – mówił Franciszek cytując swe słowa wypowiedziane w 2014 r. podczas Boskiej Liturgii w kościele św. Jerzego w Fanarze. – Przyjmijmy wezwanie świętych, usłyszmy głos pokornych i ubogich, licznych ofiar nienawiści, które cierpiały i oddały życie za wiarę. Nakłońmy ucha na młode pokolenia, które pragną przyszłości wolnej od podziałów przeszłości. Niech z tego świętego miejsca ponownie rozprzestrzenia się promienne światło; niech do światła wiary, które od czasów św. Grzegorza, waszego ojca w Ewangelii, oświecało te ziemie, dołączy się światło miłości, która przebacza i pojednuje”.
Widocznym znakiem pragnienia pełnej jedności była prośba Franciszka, by zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego pobłogosławił jemu, Kościołowi katolickiemu oraz wspólnemu podążaniu ku jedności. Następnie obaj wspólnie udzielili błogosławieństwa uczestnikom liturgii.
Po zakończeniu celebracji Boskiej Liturgii Franciszek udał się do siedziby patriarchy na ekumeniczny obiad. Wzięli w nim udział poza osobami towarzyszącymi w tej podróży Papieżowi także arcybiskupi i biskupi zarówno Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, jak i ormiańskokatoliccy.
Przed opuszczeniem Eczmiadzyna Papież miał jeszcze spotkanie z blisko stuosobową grupą dobroczyńców Kościoła Ormiańskiego. Po jego zakończeniu Franciszek i Karekin II podpisali wspólną deklarację. Przypominają w niej, że w 2001 r. św. Jan Paweł II odwiedził Armenię z okazji 1700. rocznicy proklamowania chrześcijaństwa religią tego kraju. Z podpisanej przy tej okazji również przez niego wspólnej deklaracji z Karekinem II przytaczają słowa o „eksterminacji półtora miliona ormiańskich chrześcijan, uznawanej powszechnie za pierwsze ludobójstwo XX stulecia” (Wspólna deklaracja Jana Pawła II i Karekina II, 27 września 2001).
Franciszek i Karekin wyrażają wdzięczność Bogu za to, że „dzisiaj wiara chrześcijańska jest znowu w Armenii żywa, a Kościół Ormiański prowadzi swoją misję w duchu braterskiej współpracy między Kościołami”.
„Niestety jesteśmy świadkami ogromnej tragedii rozgrywającej się na naszych oczach” – czytamy dalej w ich wspólnej deklaracji. Jest to, jak zaznaczają, tragedia „niezliczonych niewinnych ludzi zabijanych, przesiedlanych czy zmuszanych do bolesnej i niepewnej emigracji przez ciągłe konflikty na tle etnicznym, gospodarczym, politycznym i religijnym”. Trwa ona „na Bliskim Wschodzie i w innych częściach świata. Na skutek tego mniejszości religijne i etniczne stały się celem prześladowań i okrutnego traktowania. I to do tego stopnia, że cierpienie z powodu własnej wiary stało się codziennością. Męczennicy należą do wszystkich Kościołów, a ich cierpienie jest «ekumenizmem krwi»”. Przekracza on „historyczne podziały między chrześcijanami, wzywając nas do krzewienia widzialnej jedności uczniów Chrystusa” – piszą Franciszek i Karekin II.
Zwierzchnicy obu Kościołów zapewniają, że modlą się razem „o przemianę serc tych wszystkich, którzy dopuszczają się takich zbrodni, i tych, którzy są w stanie powstrzymać przemoc”. Błagają przywódców narodów o wysłuchanie próśb „milionów ludzi, którzy pragną pokoju i sprawiedliwości na świecie, którzy domagają się poszanowania praw nadanych im przez Boga, którzy pilnie potrzebują chleba, a nie broni”. Papież i patriarcha ubolewają nad przedstawianiem religii w sposób fundamentalistyczny dla uzasadnienia nienawiści, dyskryminacji i przemocy. Wzywają do pokojowego współistnienia różnych grup etnicznych i religijnych, wyrażając przy tym nadzieję na pokojowe rozwiązanie kwestii Górskiego Karabachu.
Franciszek i Karekin proszą wiernych swych Kościołów o otwarcie na ofiary wojny i terroryzmu, uchodźców i ich rodziny. Podkreślają, że przywódcy państw i społeczności międzynarodowej winni zrobić jeszcze znacznie więcej dla zapewnienia wszystkim prawa do życia w pokoju i bezpieczeństwie, dla przestrzegania praworządności, ochrony mniejszości religijnych i etnicznych, zwalczania handlu ludźmi. Wyrażają zaniepokojenie sekularyzacją społeczeństwa i związanym z tym kryzysem rodziny. Przypominają, że „Ormiański Kościół Apostolski i Kościół katolicki podzielają tę samą wizję rodziny, opartej na małżeństwie między mężczyzną a kobietą”.
W swej wspólnej deklaracji ich zwierzchnicy potwierdzają, że „pomimo trwających podziałów między chrześcijanami uświadamiany sobie wyraźniej, iż to, co nas łączy, jest o wiele większe niż to, co nas dzieli”. Cieszą się poprawą relacji między obu tymi Kościołami w ostatnich dziesięcioleciach. Apelują do swych wiernych o „zgodną współpracę dla promowania w społeczeństwie wartości chrześcijańskich”.
