Tak jak maj w Kościele katolickim jest uważany za miesiąc maryjny, tak w czerwcu czcimy Najświętsze Serce Pana Jezusa. Dlaczego akurat czerwiec jest obrany za miesiąc adoracji Serca Pana Jezusa?

Z pewnością nie jest to przypadek, że czerwiec znajdujący się pośrodku roku, tak jak serce jest w centrum człowieka, został poświęcony Sercu Zbawiciela. Wydaje się, że to właśnie Pan Jezus wybrał ten miesiąc. Największe bowiem objawienie, tzw. wielkie objawienie, miało miejsce właśnie w czerwcu, a dokładnie 16 czerwca 1675 r. Św. s. Małgorzata Maria Alacoque usłyszała wówczas słowa: „Oto Serce, które tak bardzo umiłowało ludzi, że niczego nie szczędziło, aż do wyczerpania i wynoszenia się, by im dać dowody swej miłości”. Chrystus prosił ponadto o ustanowienie święta ku Jego czci w piątek po oktawie Bożego Ciała, które zazwyczaj wypada w czerwcu.

Jak daleko sięga tradycja czerwcowych nabożeństw, wciąż obecna w polskiej pobożności?

W związku z rozwojem kultu Bożego Serca wychowanka jednego z paryskich klasztorów Aniela de Sainte-Croix w 1834 r. zaproponowała taką formę uczczenia Bożego Serca. Pomysł zyskał aprobatę zarówno wychowawczyń, przełożonej klasztoru, jak i arcybiskupa Paryża, który wkrótce zatwierdził to nabożeństwo. W Polsce natomiast po raz pierwszy zostało ono odprawione 1 czerwca 1857 r. w kościele sióstr wizytek w Lublinie. Papież Pius IX w 1873 r. rozszerzył je również na Kościół powszechny.

W przekazie biblijnym niewiele znajdujemy o Sercu Zbawiciela. Za Jego życia, w Jego nauczaniu też nie zostało Ono jakoś szczególnie uwypuklone. Znane są Jego rany, cierniem ukoronowana głowa, ale skąd Serce? Skąd zatem ten kult?

Chociaż nie pada w Ewangelii sformułowanie „Serce Jezusa”, już od początku w tradycji chrześcijańskiejw ranie otwartego boku na Golgocie dopatrywano się Serca. Wtedy to Najświętsza Maryja Panna, św. Jan i św. Maria Magdalena jako pierwsi oddali hołd przebitemu włócznią setnika Sercu Zbawiciela. W okresie mistyków średniowiecznych nastąpiło teologiczne uzasadnienie kultu, mimo że były to przede wszystkim nabożeństwa prywatne. Dopiero w XVII w. nabrał on charakteru publicznego za sprawą wizytki z francuskiego klasztoru w Paray-le-Monial św. Małgorzaty Marii Alacoque. Jej życie, naznaczone nadzwyczajnymi przeżyciami mistycznymi, związane było z objawieniami Jezusa, w których ukazał istotę i praktyki kultu Jego Serca. W jednym z listów siostry czytamy, że Jezus „powziął zamiar objawiać ludziom swe Serce ze wszystkimi skarbami miłości, miłosierdzia, uświęcenia i zabawienia, jakie w sobie zawiera, aby obfitością i nadmiarem skarbów Bożego Serca, będącego ich Źródłem, ubogacić wszystkich, którzy Mu się zechcą oddać i zjednać cześć, miłość i chwałę. Trzeba to Źródło skarbów czcić pod postacią cielesnego Serca” (list 133).

Jakie są najważniejsze elementy teologii Serca Jezusowego?

To temat bardzo rozległy. Przybliżę go więc w wielkim skrócie. Nauka o Sercu Jezusa wiąże się ściśle z tajemnicą Jego wcielenia i odkupienia. Serce jest naturalnym symbolem niezmierzonej miłości Boga do każdego człowieka. Uznawane za najdoskonalszą część ciała Chrystusa ujawnia przeżycia natury duchowej - zwłaszcza Jego ludzkie uczucia i miłość. Syn Boży, przyjmując prawdziwie ludzkie ciało z Sercem - w znaczeniu materialnym i duchowym, mógł dokonać dzieła odkupienia. Darem Serca Jezusa jest zatem odkupieńcze cierpienie, założenie Kościoła, ustanowienie Eucharystii, powierzenie Maryi jako matki uczniom Chrystusa oraz Zesłanie Ducha Świętego.

Dla wierzących prawda o Sercu Jezusa jest okazją do pobudzenia gorliwości w spełnianiu podstawowych zadań życia chrześcijańskiego, przejawiających się w miłości i zadośćuczynieniu. Składając hołd Sercu Jezusa, wierni wypełniają obowiązek służenia Bogu, a jednocześnie poświęcają Mu samych siebie. Istotnym elementem teologii Serca Jezusowego jest nauka o potrzebie wynagrodzeniu Bogu za grzechy. Raniąc Serce Zbawiciela grzechami, człowiek występuje przeciw miłości, stąd nieodzowność powrotu przez nią do Boga.

Serce Jezusa staje się również skuteczną szkołą miłości Bożej prowadzącej do osiągnięcia pełnej doskonałości w Kościele i jedności wszystkich wyznawców Chrystusa. To także „mistyczna drabina”, przez którą ludzie wznoszą się do miłości Trójcy Świętej.

Z kultem Najświętszego Serca kojarzy się też dziewięć pierwszych piątków miesiąca. Tę praktykę, z jaką wiąże się pewne obietnice Pana Jezusa, niektórzy pojmują nieco magicznie…

W orędziu św. Małgorzaty Marii znajduje się punkt, który budził i wciąż budzi pewne wątpliwości. Jest nim tzw. wielka obietnica. Stała się ona przedmiotem wielu analiz i komentarzy. Osąd teologów w ramach procesu kanonizacyjnego był jednak na tyle jednoznaczny i przychylny, że papież Benedykt XV, chcąc dać autorytatywne świadectwo autentyczności „wielkiej obietnicy”, włączył ją do bulli kanonizacyjnej, przytaczając słowa Jezusa skierowane do św. Małgorzaty Marii: „W przeobfitym miłosierdziu mojego Serca obiecuję ci, że wszechmogąca miłość mego Serca obdarzy łaską ostatecznego nawrócenia wszystkich, którzy przystąpią do Komunii Świętej przez dziewięć pierwszych piątków miesiąca z rzędu; odejdą oni z tego świata w stanie łaski uświęcającej, dostąpiwszy sakramentów świętych, a moje Serce będzie dla nich w ostatnich chwilach bezpiecznym schronieniem”. Takie jest nauczanie Kościoła. W obietnicy Jezus nie mówi, że osoba wypełniająca tę praktykę po śmierci od razu trafi do nieba, lecz - jak sądzę - miał na myśli to, że nie umrze ona w grzechu ciężkim, a jeśli odeszła od Boga, otrzyma łaskę nawrócenia przed śmiercią.

Jak jeszcze możemy czcić Najświętsze Serce Jezusa?

Oprócz powszechnie znanych sposobów uczczenia Bożego Serca, jak uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa, nabożeństwo czerwcowe, Msza św. z Komunią wynagradzającą w pierwsze piątki miesiąca, Godzina Święta w pierwsze czwartki miesiąca, adoracja Najświętszego Sakramentu, nowenna do Najświętszego Serca Pana Jezusa, warto również pamiętać o osobistym poświęceniu się czy intronizacji Serca Pana Jezusa. Nie należy także zapominać o sposobach, które na co dzień są w zasięgu naszej ręki: miłość bliźniego, miłosierdzie, przebaczenie krzywd i zadośćuczynienie, gorliwość i dyspozycyjność czy też Godzina Obecności przy Bożym Sercu, którą proponuje Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Czy nie wydaje się Siostrze, że ta pobożność wokół Serca Jezusowego jest trochę sfeminizowana? Czy w kulcie Najświętszego Serca mężczyźni również znajdują jakąś przestrzeń wzrostu duchowego?

Jak widać w wielu kościołach, kobiety cechują się większą wrażliwością na sprawy nadprzyrodzone. Nie brakuje również mężczyzn, którzy mają wielkie nabożeństwo do Bożego Serca i dzięki temu intensywnie rozwijają się duchowo. Przedmiotem kultu, o którym mówimy, jest zbawcza miłość Jezusa Chrystusa wyrażona w sposób symboliczny jako Serce, która przemawia w każdym czasie i do każdego człowieka. Właściwie pojmowany kult Jezusowego Serca jest uprzywilejowaną drogą do pełnego powierzenia się Bogu i przyjęcia przemieniającego działania Jego mocy, z której rodzi się będące celem wiary upodobnienie do Chrystusa. W drugiej połowie XX w. kult ten znacznie osłabł z powodu ogólnego kryzysu społeczeństw chrześcijańskich i pobożności ludowej, a także obniżenia rangi tego zagadnienia w teologii po Soborze Watykańskim II. Dzisiaj zyskuje nowych zwolenników i dokonują się wyraźne ruchy odnowy. Wciąż jednak trzeba zwracać uwagę na jego trwałe podstawy teologiczne, które są ponadczasowe.

Jest Siostra dyrektorem Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa. Czy mogłaby Siostra opowiedzieć o tej wspólnocie?

Pomimo że arcybractwo funkcjonuje już ponad 150 lat, wciąż gromadzi wokół Najświętszego Serca Jezusa rzesze czcicieli. Jest to organizacja międzynarodowa. W Polsce posiada ponad 400 wspólnot (około 20 tys. członków) rozsianych po różnych parafiach oraz seminariach i domach zakonnych. Do arcybractwa należą zarówno dzieci, jak i dorośli, osoby świeckie oraz konsekrowane. Prostota Godziny Obecności przy Sercu Jezusa sprawia, że każdy może ją podjąć, nie zaniedbując codziennych obowiązków. Przyjęcie może być dokonane przez zelatora, bezpośrednio w ośrodku Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa - jeśli znajduje się on w parafii, lub w dyrekcji arcybractwa, za pomocą formularza wpisowego znajdującego się na stronie www.strazhonorowa.pl.

Istotą praktyk straży jest poświęcenie każdego dnia jednej pełnej godziny na zjednoczenie z Sercem Jezusa. Na czym polega ta praktyka?

Praktyka Godziny Obecności polega na codziennym ofiarowywaniu Jezusowi w ciągu jednej godziny dnia wszystkiego, co w tym czasie będziemy czynić, tzn.: pracy, modlitwy, przygotowania posiłków, zajmowania się dziećmi, odpoczynku, podróży. Nie trzeba w swoich obowiązkach zmieniać niczego z wyjątkiem pragnienia serca, by w tym czasie być blisko Jezusa, poświęcając mu myśli, słowa, czyny, cierpienia, a zwłaszcza miłość. W ten sposób jednoczymy się z ofiarą Jezusa, który oddał swoje życie na drzewie krzyża, by zbawić świat i pozostał obecny w każdej Eucharystii. Ponieważ straż honorowa jest obecna w Kościele na całym świecie, dlatego w każdej godzinie dnia i nocy wierni czciciele czuwają przy Bożym Sercu, składając Mu hołd czci, miłości i wynagrodzenia.

Dziękuję za rozmowę.