Św. Hilary – pomimo licznych badań – wciąż pozostaje dla nas postacią tajemniczą. Znamy jedynie kilka faktów z jego życia.

Jak podają św. Hieronim i św. Augustyn, urodził się on w Akwitanii, w mieście Limonum (obecnie Poitiers), najprawdopodobniej między 310 a 320 rokiem. Pochodził z bogatej i znanej rodziny. W młodości odbył solidne studia, najprawdopodobniej w Bordeaux. Język celtycki był na terenach, z których pochodził Hilary, językiem życia codziennego. Doskonale znał jednak język łaciński i język grecki, co pokazują jego zachowane teksty.

W czasie studiów natrafił na – jak sam podaje – księgi, których autorstwo Żydzi przypisują Mojżeszowi i prorokom. W nich poznał definicję istoty Boga, „Jestem, który jestem” i przekonał się, że do istoty Boga należy owo „jest” – wieczność bez początku i końca. A także, że ten wieczny Bóg jest wszechobecny i troszczy się o świat, który stworzył. Troszczy się także o człowieka i wyznacza mu zadania odpowiednie do jego natury.

Studia te doprowadziły Hilarego do wiary chrześcijańskiej. Chrzest przyjął ok. 345 roku. W Poitiers cieszył się popularnością, nie dziwi więc fakt, że został wybrany biskupem miasta – podobnie jak św. Ambroży – przez zebrany tłum mieszkańców i kleru. Stało się to prawdopodobnie ok. 350 roku.

Nowy biskup przeciwstawiał się naukom szerzony przez zwolenników arianizmu. Jego zdecydowana działalność, skłoniła ariańskich biskupów Galii do zwołania w 356 roku synodu w Beziers, na który został zaproszony także św. Hilary, w celu omówienia problemów teologicznych. Decyzją tego synodu biskup Poitiers został skazany na wygnanie. Hilary bez rozgłosu opuścił ojczyznę i udał się najprawdopodobniej do Frygii. Czas zesłania wykorzystał na studiowanie historii arianizmu i analizowanie ich wyznania wiary. Napisał wtedy traktat O Trójcy Świętej”. Z tego okresu zachowała się także bogata korespondencja biskupa.

Po powrocie z wygnania starał się zabliźnić rany zadane Kościołowi przez Ariusza i jego zwolenników. Zasługą biskupa Poitiers było zwołanie w 360 roku synodu do Paryża, na którym doporowadził do oficjalnego zerwania jedności z ariańskimi biskupem Arles oraz do przyjęcia nicejskiego wyznania wiary.

Swoje ostatnie lata życia poświęcił na działalność duszpasterską oraz literacką. Pisze kolejne prace przeciwko arianom, redaguje Komentarz na Księgę Psalmów oraz Traktat o tajemnicach. Zmarł ok. 367 roku. 4 kwietnia 1851 papież Pius IX ogłosił św. Hilarego doktorem Kościoła.