„Dzisiejszy” święty urodził się w 1225 roku na zamku Roccasecca niedaleko Akwinu, w Królestwie Neapolu. Już w wieku 5 lat rozpoczął naukę w benedyktyńskim klasztorze na Monte Cassino, gdzie opatem był jego wuj. W 1239 roku Tomasz udał się do Neapolu, aby studiować sztuki wyzwolone u Piotra z Hibernii. Po pięciu latach postanowił wstąpić do dominikanów. Mimo protestów najbliższej rodziny, która chciała, żeby Tomasz objął wysokie stanowisko kościelne, wytrwał w swym postanowieniu. Już jako członek Zakonu Kaznodziejskiego kontynuował swoją edukację na studiach w Paryżu i Kolonii, gdzie jego mistrzem był św. Albert Wielki. W 1252 roku Tomasz zaczął wykładać w Paryżu, później w Orvieto, a od 1265 roku w szkole dominikańskiej w Rzymie. Tam też rozpoczął prace nad swym najsłynniejszym dziełem, czyli Summą Teologiczną.

Jesienią 1268 Tomasz wrócił do francuskiej stolicy, a cztery lata później do Neapolu, gdzie założył studium dominikańskie. Na początku 1274 roku papież Grzegorz X wysłał go na sobór w Lyonie. Po drodze do Francji Akwinata zatrzymał się w zamku swej krewnej, gdzie bardzo się rozchorował. Przeczuwając zbliżającą się śmierć, postanowił umrzeć w klasztorze. W okolicy nie było jednak dominikanów, dlatego trafił do klasztoru cystersów w Fossanova w pobliżu Sonnino, gdzie zmarł 7 marca 1274 roku. Po śmierci otrzymał tytuł doktora anielskiego.

18 lipca 1323 w Awinionie papież Jan XXII kanonizował Tomasza z Akwinu. Natomiast 11 kwietnia 1567 roku Pius V nadał mu tytuł doktora Kościoła, a 4 sierpnia 1880 roku Leon XIII ogłosił go patronem uniwersytetów i szkół katolickich.

Spuścizna literacka św. Tomasza jest olbrzymia. Stworzył on panoramę filozofii i teologii katolickiej w zwartym systemie, który z czasem nazwano tomizmem. Do jego najważniejszych dzieł należą: wspomniana Summa teologiczna, Summa contra Gentiles, czyli apologia wiary przeciwko poganom, Kwestie dysputowane, Komentarz do sentencji Piotra Lombarda oraz komentarze do niektórych ksiąg Pisma Świętego. Św. Tomasz jest także autorem znanego hymnu liturgicznego Zbliżam się w pokorze.