Mając w założeniu udokumentowanie niemieckich zbrodni popełnianych na terenie obozu koncentracyjnego, zdecydował o dobrowolnym pójściu do Auschwitz, co było bezprecedensowym przejawem bohaterstwa i odwagi. W obozie spędził 947 dni i nocy. Po tym okresie uznał, że „dalsze siedzenie w obozie nie ma sensu” i wraz z dwoma towarzyszami, Janem Redzejem i Edwardem Ciesielskim, w nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. zbiegł z Auschwitz. Trasa jego ucieczki wiodła m.in. przez Alwernię, Puszczę Niepołomicką, Bochnię, do Nowego Wiśnicza, gdzie w domu Państwa Serafińskich znalazł bezpieczne schronienie i przez ponad trzy miesiące pisał raport o sytuacji w obozie i działaniach polskiego ruchu oporu na jego terenie. Sporządzony dokument pozostaje jednym z najbardziej wstrząsających źródeł dokumentujących zbrodnie hitlerowskie. 

- W 2021 roku przypada 120. rocznica urodzin Rotmistrza Witolda Pileckiego. Samorząd województwa małopolskiego zdecydował uczcić ten jubileusz w sposób wyjątkowy i dołączyć do inicjatywy utworzenia w Małopolsce „Szlaku Ucieczki Rotmistrza Witolda Pileckiego z Auschwitz”. Powyższe wymaga nawiązania współpracy partnerskiej, dlatego chcemy zaprosić samorządy gminne i podmioty leżące na trasie planowanego szlaku do podpisania listu intencyjnego dotyczącego współdziałania w zakresie jego stworzenia, a następnie jego aktywizacji – mówi wicemarszałek województwa Tomasz Urynowicz.

Historia utworzenia szlaku sięga roku 2015 r., kiedy to trasą ucieczki Rotmistrza Pileckiego odbył się I Rajd Konny, którego organizatorem było Stowarzyszenie Krzewienia Tradycji Kawalerii im. Rotmistrza Witolda Pileckiego oraz Stowarzyszenie Auschwitz Memento. W powstałą wówczas inicjatywę utworzenia szlaku historyczno-turystycznego zaangażowały się liczne podmioty położone i działające na terenie planowanego przebiegu szlaku. W celu urzeczywistnienia tej idei w 2020 r. do projektu dołączył Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, który we współpracy z Małopolską Organizacją Turystyczną rozpoczął prace nad opracowaniem przebiegu szlaku pieszego oraz projektu jego oznakowania. Stworzona została także strona internetowa szlaku oraz materiały dydaktyczne dla nauczycieli i uczniów różnych etapów kształcenia i różnych przedmiotów szkolnych będące podstawą zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Kolejnym etapem działań będzie wytyczenie szlaku w terenie i jego oznakowanie, a następnie jego aktywizacja i promocja, od których zależeć będzie w jaki sposób historia Rotmistrza Pileckiego przekazywana będzie potomnym.

Niewątpliwie Witold Pilecki to bohater współczesności. Mimo że osadzony w przeszłości, swoimi wyborami daje świadectwo dla kolejnych pokoleń.

- Mam nadzieję, że inicjatywa samorządu województwa małopolskiego spotka się z przychylnym odbiorem wśród zaproszonych podmiotów i wspólnie uda nam się stworzyć wyjątkowy szlak historyczno-turystyczny, który będzie unikatową opowieścią o Rotmistrzu Pileckim, pokazując jego historię i wyznawane wartości jako coś uniwersalnego. Wierzę także, że podjęta inicjatywa wpłynie na podniesienie atrakcyjności turystycznej Małopolski, w szczególności w zakresie jej oferty turystyki kulturowej stworzonej w oparciu o niepowtarzalne dziedzictwo historyczne regionu – podkreśla wicemarszałek Tomasz Urynowicz.