Pomnik Historii to jedna z form ochrony zabytków o wyjątkowym znaczeniu dla historii i kultury Polski. Formuła ta funkcjonuje od 1994 r. Ostateczną decyzję o wpisaniu zabytkowego obiektu na listę Pomników Historii podejmuje prezydent. Obecnie jest to 60 zabytków szczególnej rangi, w tym Kraków - jako historyczny zespół miasta, Biskupin – jako rezerwat archeologiczny, Częstochowa – z zespołem klasztornym Jasnej Góry, a także Grunwald – jako pole bitwy, Wieliczka – historyczna kopalnia soli oraz Frombork – z zespołem katedralnym.

Wśród dziesięciu zabytków dołączonych w tym roku do listy Pomników Historii znalazło się siedem obiektów sakralnych: pięć należących do Kościoła katolickiego i dwa obiekty Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Na listę trafił kościół ewangelicko-augsburski pw. Ducha Świętego, zwany Kościołem Pokoju w Jaworze i zespół Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Świdnicy, także zwany Kościołem Pokoju. Ponadto na liście znalazło się pięć obiektów katolickich: kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Klępsku, katedra w Świdnicy oraz zespoły klasztorne na Świętym Krzyżu, w Tyńcu i w Wąchocku.

Opactwo w Tyńcu jest najstarszym istniejącym w Polsce klasztorem kontynuującym tradycję benedyktyńską, zajmującym poczesne miejsce w historii Polski niemal od zarania jej państwowości. Począwszy od 1 poł. XI w., przez kolejne wieki, pełniło rolę ważnego ośrodka działalności misyjnej, życia liturgicznego i kulturalnego. Związane było także z istotnymi wydarzeniami politycznymi i postaciami historycznymi. Opactwo tynieckie powstało w ramach odbudowy przez Kazimierza Odnowiciela struktur państwowych i kościelnych monarchii piastowskiej zrujnowanych wskutek najazdu księcia czeskiego Brzetysława oraz rebelii pogańskiej. Fundowane wówczas klasztory benedyktyńskie miały zadanie wspierać odradzające się biskupstwa: Tyniec – biskupstwo krakowskie.

Ukształtowane przez ponad 900 lat założenie przestrzenne i zespół budowlany opactwa stanowią świadectwo dziedzictwa materialnego i niematerialnego o wyjątkowej randze w skali kraju. Opactwo tynieckie jest także cennym dokumentem architektury romańskiej XI w. oraz miejscem, z którym związane są najwyższej klasy dzieła rzemiosła artystycznego i sztuki iluminacji ksiąg.

Od 1973 r. opactwo znajduje się w granicach administracyjnych Krakowa. Położone jest na południowy zachód od centrum miasta, na wapiennej stromej skale nad Wisłą.