W 1374. punkcie Katechizmu Kościoła Katolickiego czytamy, że "sposób obecności Chrystusa pod postaciami eucharystycznymi jest wyjątkowy. W Najświętszym Sakramencie Eucharystii są zawarte prawdziwie, rzeczywiście i substancjalnie Ciało i Krew wraz z duszą i Bóstwem Pana naszego Jezusa Chrystusa, a więc cały Chrystus".

U podstaw wiary Kościoła w realną obecność Chrystusa w Eucharystii leży to, co miało miejsce podczas Ostatniej Wieczerzy, a co opisali św. Mateusz, św. Marek i św. Łukasz w swych ewangeliach oraz św. Paweł Apostoł w pierwszym liście do Koryntian. Naukę o prawdziwej i rzeczywistej obecności Chrystusa pod postaciami chleba i wina Kościół opiera na słowach samego Jezusa wypowiedzianych w Wieczerniku.

Jednak dopiero ponad 1000 lat po wydarzeniach z Ostatniej Wieczerzy powstały zewnętrzne przejawy tego kultu, który zaowocował ustanowieniem obchodzonej dzisiaj uroczystości. Jak to często bywało w historii Kościoła, święta liturgiczne formalnie powstawały na bazie pobożności wiernych. Tak było i w tym przypadku. Uroczystość, którą obchodzimy w czwartek po uroczystości Trójcy Świętej, wyrosła na kulcie Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie i adoracji eucharystycznej rozwijającej się na Zachodzie od XI wieku. Po raz pierwszy święto Bożego Ciała – pod wpływem objawień bł. Julianny z Cornillon – ustanowił w 1246 roku bp Robert w diecezji Liege w Belgii.

6 lat później rozszerzono obchodzenie tego święta na Germanię, a w 1264 roku papież Urban IV bullą "Transiturus" ustanowił Boże Ciało świętem obowiązującym w całym Kościele jako "zadośćuczynienie za znieważanie Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, błędy heretyków oraz uczczenie pamiątki ustanowienia Najświętszego Sakramentu". Z powodu śmierci Urbana IV dokument ten ogłosił jednak dopiero papież Jan XXII w 1334 roku.

Inicjatorem wprowadzenia tej uroczystości w Polsce był w 1320 roku krakowski biskup Nankier. Pod koniec XIV wieku święto Bożego Ciała – jako jedno z głównych w kalendarzu liturgicznym – było obchodzone już we wszystkich polskich diecezjach.

Nieodłącznym elementem uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa szybko stały się procesje eucharystyczne. Po raz pierwszy zorganizowane je w Kolonii w latach 1265-75.