Synod Biskupów zwołany z inicjatywy papieża Franciszka będzie obejmował trzy fazy: lokalną, kontynentalną i powszechną, i zostanie rozłożony w czasie od października 2021 roku do października 2023 roku.

„Poszczególne fazy procesu synodalnego sprawią, że możliwe będzie rzeczywiste wysłuchanie Ludu Bożego i zagwarantowany będzie udział wszystkich w procesie synodalnym. Nie jest to jedynie wydarzenie, ale proces, w którym uczestniczą, współdziałając, Lud Boży, kolegium biskupów i Biskup Rzymu, każdy wedle swej funkcji” – wyjaśnił sekretariat Synodu Biskupów w komunikacie z 21 maja br.

Inauguracja Synodu odbędzie się 9-10 października 2021 roku w Watykanie pod przewodnictwem papieża Franciszka. Natomiast 17 października we wszystkich diecezjach świata proces synodalny zostanie zainaugurowany przez lokalnych biskupów. W ten sposób zostanie zainaugurowała faza diecezjalna, która potrwa do kwietnia 2022 roku.

Celem fazy diecezjalnej Synodu będą konsultacje, dzięki którym w procesie synodalnym zostanie wysłuchany głos wszystkich ochrzczonych. Aby ułatwić ten proces, sekretariat Synodu Biskupów roześle do diecezji dokument przygotowawczy, vademecum oraz kwestionariusz. Dokumenty te zostaną przesłane także do Kurii Rzymskiej, Unii Wyższych Przełożonych Zakonów, wspólnot życia konsekrowanego, międzynarodowych ruchów i na uniwersytety oraz wydziały teologiczne.

W każdej diecezji powinna zostać wyznaczona osoba odpowiedzialna (lub cały zespół), pozostający w kontakcie z odpowiedzialnym z ramienia Konferencji Episkopatu, a ten z kolei: z sekretariatem Synodu Biskupów. Konsultacje diecezjalne zakończą się diecezjalnym spotkaniem przedsynodalnym, a wypracowane materiały zostaną przekazane do Episkopatu. Do kwietnia 2022 roku Episkopaty przygotują syntezę, która zostanie przekazana do sekretariatu Synodu Biskupów, wraz ze szczegółowymi syntezami, przygotowanymi na poziomie diecezji. W tym samym czasie do watykańskiego sekretariatu nadeślą swoje syntezy także pozostałe gremia i instytucje. Na podstawie zebranych materiałów, sekretariat Synodu Biskupów opracuje pierwsze Instrumentum laboris, które będzie gotowe przed wrześniem 2022 roku.

Następnie, od września 2022 roku do marca 2023 roku nastąpi faza kontynentalna, co jest nowością w procesie synodalnym, której celem będą obrady na podstawie pierwszego Instrumentum laboris, prowadzone na szczeblu kontynentalnym. Każda z kontynentalnych konferencji biskupich mianuje odpowiedzialnego, który będzie współpracował z odpowiedzialnymi w poszczególnych Episkopatach i z watykańskim sekretariatem. Owocem tej współpracy na poziomie kontynentalnym będzie dokument finalny, przekazany do sekretariatu Synodu Biskupów w marcu 2023 roku.

Trzecim etapem, odbywającym się na poziomie Kościoła powszechnego, będą obrady uczestników XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, które odbędą się w Watykanie w październiku 2023 roku, w oparciu o drugie Instrumentum laboris, przygotowane uprzednio przez sekretariat Synodu Biskupów. Zostaną one zorganizowane w oparciu o wytyczne, zawarte w konstytucji apostolskiej Episcopalis Communio, opublikowanej we wrześniu 2018 roku i poświęconej kształtowi Synodu Biskupów.