Historia w refleksji Jana Pawła II

Historia Polski i Europy w XX wieku nosi szczególne piętno zła i zniszczenia, któremu poddany został człowiek. Było to także doświadczeniem Jana Pawła II – mówi dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska, kierownik Instytutu Badań Naukowych w Centrum Myśli Jana Pawła II.  Jak sam wspominał, w czasie pielgrzymek apostolskich do Ameryki Łacińskiej, Afryki i Azji przekonał się, że z jego doświadczeniem historii ojczyzny i wartości osoby nie był obcy ludziom, których spotkał. Wręcz przeciwnie. Humanistyczna perspektywa człowieka umocniona poprzez sprzeciw wobec totalitaryzmów nabrała w wizji Jana Pawła II charakteru uniwersalnego. Oznacza to, że kierował ją jako propozycję do każdej społeczności i każdego zakątka świata. W myśli tej to nie historia, ale każdy jeden człowiek niesie w sobie sens, a miara dziejów Europy i świata jest określona przez dobro, które czyni się względem drugiego, a nie zło. Doświadczenie wojny niosące okrucieństwo, śmierć, strach, wyzwala także wielki heroizm. Ale jego powodem nie musi być wcale protest przeciwko złu w pierwszej kolejności. Jest nim zrozumienie, że życie ludzkie niesie w sobie wartość bezinteresownego daru. I są to doświadczenia, które zmieniają indywidualne losy człowieka, ale i zobowiązują go do budowania lepszej przyszłości.

To specyficzne rozumienie historii jako indywidualnych dziejów mających sens oraz skoncentrowanie na dobru człowieka jako najwyższej wartości stanowi fundament papieskiego myślenia nie tylko o wielkich wydarzeniach historycznych. Jest ono aktualne do dziś, kiedy stajemy przed wyzwaniami związanymi z pytaniami o fundamenty wspólnoty społecznej czy państwowej, godność każdego człowieka wykluczonego poza nawias społeczny w imię jakichkolwiek racji.

Powstańcy o Warszawie, cenie wolności i o Janie Pawle II

Wanda Traczyk-Stawska pseud. Pączek i Anna Przedpełska-Trzeciakowska pseud. Grodzka – uczestniczki Powstania Warszawskiego, opowiedziały o przebiegu powstania, o znaczeniu Warszawy w ich życiu, o godności ludzkiej, o cenie wolności i o znaczeniu solidarności, a także o roli Jana Pawła II w powojennych przemianach w Polsce i Europie. Fragmenty rozmowy, która została przeprowadzona w ramach uczczenia 76. rocznicy wybuchu zrywu zbrojnego w stolicy w sierpniu 1944 roku, będą publikowane pierwszego sierpnia w mediach społecznościowych Centrum Myśli Jana Pawła II.

Filmy są też dostępne na kanale Centrum na YouTube.

Pierwszego sierpnia na stronie Centrum zostanie opublikowana publikacja pt. „Wolność nie została jeszcze stracona. Jan Paweł II o Powstaniu Warszawskim 1944”. Trzon książki stanowią wypowiedzi papieża dotyczące Powstania, wybór relacji uczestników walk oraz relacje świadków mordów na cywilnych mieszkańcach Warszawy i barbarzyńskiego niszczenia miasta. Wykorzystaliśmy fragmenty świadectw tego tragicznego, lecz zarazem bohaterskiego czasu zebranych w „Zapisach terroru. Warszawa”, wydaniu przygotowanym przez Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego – mówi dr hab. Dominika Żukowska – Gardzińska. Ponadto korzystaliśmy z dzieła autorstwa Normana Daviesa „Powstanie ‘44” opublikowanego przez Wydawnictwo Znak. Niezwykle cennym wyróżnikiem tej edycji są słowa pani Wandy Traczyk-Stawskiej pseud. Pączek i pani Anny Przedpełskiej-Trzeciakowskiej pseud. Grodzka – uczestniczek Powstania, stanowiące wprowadzenie do tego wydania. Całość została wzbogacona materiałem fotograficznym z okresu walk powstańczych oraz burzenia Warszawy przez oddziały niemieckie.

Centrum przygotowało również wirtualną wystawę „Wolność nie została jeszcze stracona. Jan Paweł II o Powstaniu Warszawskim 1944”. Jest ona dostępna w ramach portalu Google Art and Culture (wersja polsko- i anglojęzyczna) i stanowi integralną część projektu dotyczącego Powstania Warszawskiego w wypowiedziach papieża Jana Pawła II. Fotografie z okresu walk zbrojnych i gehenny ludności cywilnej pochodzą ze zbiorów Imperial War Muzeum, Franklin D. Roosevelt Library, Muzeum Politechniki Warszawskiej, Biblioteki Narodowej / Polona.pl, Wikimedia Commons, Narodowego Archiwum Cyfrowego. Teksty towarzyszące fotografiom to zeznania bezpośrednich świadków walk i terroru stosowanego wobec ludności cywilnej.

Link do wystawy.

Obszerne opracowanie wypowiedzi Jana Pawła II o powstaniu można znaleźć także na otwartym  w tym roku portalu jp2online.pl, który stanowi zbiór dokumentów, nagrań audio i wideo, fotografie, teksty i opracowania dotyczące papieża.

Podczas  drugiej pielgrzymki do Polski w 1983 r. Jan Paweł II mówił na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie: „W 1944 roku stolica Polski została zamieniona w wielką ruinę. Wciągu lat powojennych ta sama Warszawa została odbudowana tak, jak widzimy ją dzisiaj: — zwłaszcza tu, z tego miejsca — dawna i nowoczesna zarazem. Czy to nie jest jeszcze jedno zwycięstwo moralne Narodu?”

W przemówieniach Jana Pawła II o Powstaniu Warszawskim uderzający jest jeden, spójny przekaz. Punktem odniesienia wszelkich działań powinien być człowiek i jego dobro. Wolność w takim zmaganiu zdobyta, wyznacza ludzkim decyzjom kierunek myślenia i w tym kontekście jawi się dla obecnych mieszkańców Warszawy jako dar i zadanie.

Centrum Myśli Jana Pawła II to warszawska instytucja kultury, miejsce spotkań i dialogu, ośrodek, w którym przybliżane jest nauczanie papieża. Centrum działa w obszarze kultury, nauki, edukacji i budowania zaangażowanego i odpowiedzialnego społeczeństwa.