Około sześćdziesięciu stron oddających doświadczenia Kościołów we wszystkich regionach świata, które doświadczają wojen, zmian klimatycznych i systemów gospodarczych produkujących „wyzysk, nierówności i marnotrawstwo”. Kościołów, których wierni cierpią męczeństwo w krajach, w których są mniejszościami lub gdzie muszą mierzyć się z „coraz bardziej napędzaną i coraz częściej agresywną sekularyzacją”. Kościołów zranionych przez nadużycia „seksualne, władzy i sumienia, ekonomiczne i instytucjonalne”, co sprowokowało rany, które wymagają odpowiedzi i nawrócenia. Doświadczenia Kościołów, które podejmują wyzwania bez strachu i bez prób „rozwiązywania ich za wszelką cenę”, angażując się w synodalne rozeznanie: „Tylko w ten sposób napięcia mogą stać się źródłem energii i a nie źródłem destrukcyjnych polaryzacji”.

Zaprezentowane dziś Instrumentum laboris będzie podstawą prac uczestników synodu o synodalności. Dokument ten będący punktem wyjścia, a nie z pewnością punktem dojścia, gromadzi doświadczenia diecezji na całym świecie z ostatnich dwóch lat, począwszy od 10 października 2021 r., kiedy to Papież Franciszek rozpoczął wspólną drogę mającą na celu zrozumienie, jakie kroki należy podjąć, „aby wzrastać jako Kościół synodalny”. Jest to zatem dokument „do rozeznania” w trakcie Zgromadzenia Ogólnego, ale jednocześnie przygotowanie „w perspektywie” zgromadzenia dla uczestników i grup synodalnych. Precyzuje bowiem, że celem procesu synodalnego, nie jest tworzenie dokumentów, ale otwieranie horyzontów nadziei.

Dokument roboczy składa się z dwóch makro-sekcji, które zbierają dotychczasowe doświadczenie przebytej drogi oraz wskazują kierunek na przyszłość, a także z piętnastu arkuszy roboczych, które przedstawiają dynamiczną wizję samej koncepcji synodalności. Instrumentum laboris podkreśla, że komunia, wspólnota i uczestnictwo, to drogowskazy wskazujące znaczenie przyjmowania wszystkich, nie wykluczając nikogo na synodalnej drodze; uznające i doceniające wkład każdej ochrzczonej osoby w perspektywie misji; identyfikujące struktury zarządzania i dynamiki, poprzez które można wyrazić uczestnictwo i władzę w misyjnym Kościele synodalnym.

W tym kontekście wskazane jest „pragnienie Kościoła coraz bardziej synodalnego także w swoich instytucjach, strukturach i procedurach”. Kościoła synodalnego, który jest przede wszystkim „Kościołem słuchania”, a zatem „pragnie być pokorny i wie, że musi prosić o przebaczenie i że musi się jeszcze wiele nauczyć”. „Dzisiejsze oblicze Kościoła nosi znamiona poważnego kryzysu zaufania i wiarygodności” - czytamy w Instrumentum laboris. Podkreśla ono, że „w wielu kontekstach kryzysy związane z nadużyciami seksualnymi, ekonomicznymi, władzy i sumienia popchnęły Kościół do wymagającego rachunku sumienia, aby pod działaniem Ducha Świętego nie przestał się odnawiać na drodze pokuty i nawrócenia, która otwiera drogi pojednania, uzdrowienia i sprawiedliwości”.

Dokument wskazuje, że Kościół synodalny jest także „Kościołem spotkania i dialogu” z wyznawcami innych religii oraz innych kultur i społeczeństw. Jest to Kościół, który „nie boi się różnorodności", ale „ceni ją nie zmuszając jej do jednolitości”. Synodalny jest zatem Kościół, który jest nieustannie karmiony tajemnicą, który celebruje liturgię, podczas której „doświadcza każdego dnia radykalnej jedności w tej samej modlitwie”, ale w „różnorodności” języków i obrzędów.

Inne znaczące fragmenty dotyczą kwestii władzy ("Czy jest ona umieszczona w linii parametrów światowych, czy w linii służby?", to jedno z pytań); potrzeby "integralnej, początkowej i ciągłej formacji" Ludu Bożego; "wysiłku" na rzecz odnowy języka używanego w liturgii, kaznodziejstwie, katechezie, sztuce sakralnej, a także we wszystkich formach komunikacji z wiernymi i opinią publiczną, także za pośrednictwem nowych i starych mediów. "Odnowa języka - stwierdza tekst - powinna mieć na celu uczynienie ich dostępnymi i atrakcyjnymi dla mężczyzn i kobiet naszych czasów, nie stanowiąc przeszkody, która trzyma ich z dala".